Biçimlendirme ile veriler kaybolur

____________________________________________________________________

Hafıza kartı, parmak (Flash – flaş) bellek ve sabit (hard) disklerde biçimlendirme (format) ile veriler kaybolur, ne var bunda demeyin gerçekten bu tür arama terimleri ile gelen ziyaretçiler çok.

Hafıza kartları ve sabit disklerde çeşitli dosya sistemleri kullanılır. Bunlar FAT, FAT16, FAT32, NTFS gibi dosya sistemleridir. Sabit disk gibi veriyi kalıcı olarak saklayan yapılarda veriler 0 ve 1 olarak yapıya göre eksi ( – ) veya artı ( + ) şeklinde kaydedilir. Ör; sabit disklerin manyetik yüzeyi artı ve eksi yönde mıknatıslanmıştır. Bu yönlerden biri 0 diğeri de 1 rakamına karşılık gelir ve bilgisayar aleminde yapılan herşey sadece bu iki farklı rakam ile yapılır. Hafıza kartlarında veri tam olarak nasıl saklanıyor bilmiyorum ama onlarda da veri 1 ve 0 olmak üzere iki değerlerde saklanıyor.

Saklanan verinin veriyi oluşturan esas kısmı diskin veya bellek alanının bir yerinde, verinin kimlik ve ikâmet bilgileri ise MFT (Master File Table – Ana Dosya Tablosu) adında bir alanda saklanır. Yani verinin gövdesi ve ismi farklı yerlerde tutulur. Disk çalıştırıldığında önce MFT tablosu okunur ve belleğe yüklenir. Veri isteği olması durumunda önce istenen verinin MFT tablosundaki kimliğine ve konum bilgilerine bakılır. Daha sonra sabit disk okuyucu kafası belirtilen konuma gider ve bitiş konumuna kadar olan kısmı okuyarak ana kart çipsetine bir veri ırmağı olarak teslim eder.

Dosya silme işlemlerinde performansın azalmaması amacıyla verinin sabit diskteki esas kısmı değilde sadece MFT tablosundaki kimlik ve konum bilgileri silinir. Böylece MFT tablosunda o dosyanın kaydı olmadığı için o dosyanın varlığı bilinmez. Sonraki dosya yazma işlemleri de bu dosyanın esas verisinin üzerine yapılabilir. Eğer esas veri de silinse bu verinin silinmesi yeniden yazma demek olduğundan silme işlemi oldukça yavaşlayacaktır.

Format veya biçimlendirme işlemi iki yöntemde yapılır. Bunlardan biri hızlı biçimlendirmedir, diğeri de normal veya tam biçimlendirme. Hızlı biçimlendirme işleminde sadece MFT tablosu temizlenir. Böylece disk üzerindeki bütün verinin kimliği ve konumu kaybolduğundan bu veriye bir dahaki sefere normal bir şekilde erişmek mümkün değildir.

Tam biçimlendirme işleminde ise tüm sabit disk yüzeyine belli bir veri yazılır, bu veri de eski verilerin üzerine yazıldığından onları bozar ve yok eder.

Hızlı biçimlendirme ve silme ile yok olmuş verileri sabit diskinizden PC Inspector File Recovery ve hafıza kartı veya parmak bellek gibi aygıtlardan ise PC Inspector Smart Recovery gibi programlarla kurtarabilirsiniz. Bu programların çalışma yöntemi MFT tablosunu okumak değilde disk yüzeyini veya depolama alanını baştan sona taramak ve çeşitli veri türü imzaları aramak. Bunlar ikili biçimde dosyaların ilk baytlarını oluşturan bazı tanımlayıcı verilerdir. Ör; Windows uygulama dosyaları (.exe) için bu MZ ve GIF animasyonları için de GIF89, bu türdeki dosyalar bu değerlerle başlar, bunu Not Defteri gibi bir programla dosyaları açarak görebilirsiniz.

Tam format işleminde verinin tamamının üzerine yazma işlemi gerçekleştirildiği için kurtarma imkânı yoktur veya çok azdır. Bu da genellikle kaliteli ve ücretli programlar, hatta veri kurtarma laboratuvarları gerektirebilir.

Özetle veriler hızlı biçimlendirme şeklinde biçimlendi ise yukarıdaki programlar veya yeterince başarılı olmazsa File Scavenger gibi ücretli bir programla kurtarılabilir. Tam formatta ise verinin üzerine farklı bir veri yazıldığı için eski veriye ulaşmak olanaksızdır, bu durumda da özel veri kurtarma laboratuvarları giriyor devreye. Hafıza kartı ve parmak belleklerin dosya sistemleri de sabit disklere benzer olduğundan veri kurtarma konusu onlarda da aynıdır. Sadece sabit disk motorunun çalışmaması gibi en kötü bir durumda bile sabit disk hiç olmazsa disk plakaları farklı bir aygıtta çalıştırılarak veri kurtarılabilirken, hafıza kartı ve parmak belleklerde böyle bir şans yoktur.