Edimsel (Operant) koşullanma kuramı

____________________________________________________________________

Edimsel koşullanma kavramları:
Edimsel davranış: Organizma tarafından gerçekleştirilen ve sonuçları tarafından koşullanması sağlanan davranış.

Skinner, edimsel (operant) kutu denen bir kutu geliştirmiş. İçinde elektrik akımı verilebilecek bir ızgara, oynatıldığında yiyeceği düşüren bir kol ve yiyeceğin düştüğü bir çekmece var. Skinner, kutuya bir fare koyup kolu oynatarak yiyeceği düşürmesini öğretmek istemiş. Fare önceleri rastgele hareketler yapmış, bir seferinde de kola dokununca yiyecek düşmüş. Daha sonra fare son hareketini tekrarlayıp yiyeceği tekrar düşürebilmiş.

Burada fare rastgele hareketler yapıyor. Kola dokunduğu harekette yiyecek düşüyor ve yiyeceğin düşmesi fare için kolu oynatma davranışını pekiştiriyor. Yani fare kol oynatıldığında yiyecek düşeceğini öğreniyor.

Biçimlendirme (Şekillendirme): Organizmaya kazandırılmak istenen davranışı küçük alt davranışlara ayırıp, organizmayı en basit olan en alt davranıştan en üste doğru başardığı her davranış için pekiştirerek istenen davranışı organizmaya kazandırma.

Zincirleme: Alt davranışların atlanmadan sırasıyla yapılması.

Batıl davranışlar: Aralarında ilişki bulunmayan bir uyarıcı ile bir davranışın ilişkilendirilmesi ve pekiştirilme durumunda bu davranışın tekrar edilmesi.

Kaçma: Hoşa gitmeyen uyarıcıya maruz kalındığında, ondan kurtulma çabasına girme. Ör; köpekten korkan birinin köpek görünce ondan kaçması.

Kaçınma: Hoşa gitmeyen uyarıcıya maruz kalmamak için uyarıcının ortaya çıkmasını engelleme çabası. Ör; köpekten korkan birinin köpek bulunan sokaklara girmemesi.

Edimsel (Operant) koşullanma özellikleri:

  • Organizmanın belli bir konuda ihtiyaç içinde olması gerekir.
  • Davranış organizma tarafından başlatılmalı.
  • Organizma hedefe yönelik davranışlarda bulunurken bazı ipuçlarından yararlanarak sonuca gider.
  • Davranışın sonucundaki başarı ya da başarısızlık organizma için bir dönüttür.
  • Davranış sonucunda elde edilen doyum organizmaya davranışı tekrar etmesi için bir pekiştireçtir.

Edimsel (Operant) koşullanma ilkeleri:

  • Klasik koşullanma ilkeleri edimsel koşullanma için de geçerlidir.
  • Pekiştirici uyarıcıyla izlenen tepkiler tekrarlanma eğilimindedir.
  • Pekiştirici uyarıcılar, edimsel davranışların tekrarlanma olasılıklarını ya da sıklıklarını arttırır.

Programlı öğretim modeli
Küçük adımlar:
Öğrenilecek olan davranışın, küçük adımlara ayrılarak basitten karmaşığa doğru sıralanması ve öğretilmesi.
Etkin katılım:
Organizmanın öğrenme çabası içine dahil edilmesi.
Başarı:
Başarılı her davranışın devamında pekiştirilmesi.
Anında Düzeltme:
Yapılan davranışın doğruluğu hakkında anında geri bildirim verme, hataları düzeltme.
Bireysel Hız:
Öğrenmede bireysel farklılıklar vardır. Bazı öğrenciler hızlı, bazıları yavaş öğrenirler; öğretmenler bu farklara dikkat etmelidirler.

Edimsel şartlanmada tesadüfi davranışlar pekiştirilerek tekrar gösterilir hale gelir. Yani farenin kolu çekince yiyeceğin düşeceğini öğrenmesi.

Yorum yok

Henüz bir yorum yok.

Bu yazıdaki yorumlar için RSS beslemesi. Geri izleme URI

Yorum yaz