İnternet ortamında adil kullanım hala adil değil

____________________________________________________________________

BTK’dan uzun zamandır beklediğimiz bir çalışma vardı. Adil Kullanım Noktası/Kotası/Limiti denen uygulamada iyileştirme yapılmasını bekliyorduk. Sanırım bir miktar iyileştirme yapılacak ama yeterli gelmiyor pek. Yine de uygulamanın sonlandırılması için 2018’e tarih verilmiş olması oldukça iyi ki operatör ve servis sağlayıcılara şebekelerini adam etme için fırsat veriyor.

BTK, Adil Kullanım Noktası (AKN) Uygulamalarına İlişkin Düzenleme Taslağı yayınlamış. Taslak ile ilgili değerlendirmeler alınıp üzerine biraz daha çalışıldığında da uygulamaya girecek. Taslakla ilgili ilginç şeyler var.

Öncelikle alacağımız hizmet paketi AKN uygulamasına sahipse bunun kullanıcıya doğru bir şekilde aktarılması istenmiş. Yani ben sınırsız almıştım, hızım niye düştü sorununu gidermek istiyorlar. Herkes hızının bir miktar kullanımdan sonra düşeceğinin farkında olacak. Reklamlarda vs. paketin AKN miktarı vs. açıklanacak.

Ayrıca İnternet kullanımı yapılırken de veri kullanımı AKN’nin %80’ine ve %100’üne ulaştığında kullanıcıya cep telefonu mesajıyla bildirim yapılacak. Cep telefonuna mesaj gönderilemiyorsa da kullanıcı yeni sayfa açarken açılacak bir sayfa ile bu durum kullanıcıya bildirilecek. Kullanım bilgisinin güncel olması isteniyor ama güncellik sağlanamıyorsa da kullanıcıya iletilen mesajda kaç dakika önce belirtilen sınıra gelindiği bildirilecek.

Mobil şebekelerde uygulanan AKN sınırı 128 kbit olacak. Yani 1 GB Turkcell sınırsız paketi aldınız diyelim, 100 Mbit 4.5G hızında 1 GB veri kullandıktan sonra hızınız eskisi gibi 96 kbit’e değil, 128 kbit’e düşecek. Aman ne büyük artış. En az 256, ideal olarak da 512 kbit yapılmasını istiyorum aslında bu hızın. 512 kbit ile rahat rahat pek çok uygulama ve servis kullanılabilir.

Sabit genişbant İnternet hizmetleri olan DSL ve fiber uygulamalarında ise AKN sonrası hız %50 arttırılacakmış. Yani 3 Mbit’e düşen hız 4.5 Mbit olacak ki yaklaşık 400 KB / saniye hız ile bir şeyler indirmek mümkün olacak. Ayrıca yine farklı miktarlarda AKN sınırına sahip paketler için farklı ücretlendirmeler yapılabilecek. 4.5G LTE hizmetine atıfla mı 4.5 Mbit olacak şekilde %50 hız artışı olacak bilmem. Belki uygulamaya girdiğinde 5 Mbit olarak uygulanır ki iddialar ve söylentiler de bu yönde idi. Ancak özetşle 100 Mbit’lik indirme hızına sahip bir paket kullansanız bile kotanız dolunca hızınız 4 – 5 Mbit’e dönecek…

En ilginci 02.00 ile 08.00 arasındaki veri kullanımının AKN uygulaması içinde sayılmayacak olması oldu. Bence bu başlı başına bir devrim ki yoğun indirme yapan kişiler bu şekilde hiç AKN haklarını doldurmadan bile İnternet kullanabilirler. Önemli indirmeler gece tam hız ile yapılır, gündüz de İnternet kullanılır. Bu şekilde gece hem şebeke boş olacak, hem de boş şebekede indirme yapan kullanıcılar daha hızlı indirme yapabilecek. Tabi bu uygulamanın sadece sabit hatlar için olduğu unutulmamalı. Uygulamanın 02.00’de değil de 00.00 ya da 23.00 gibi başlatılması aslında gençliğin uykusuz kalmaması için daha iyi olur ama günümüz gençleri de bu saatlerde yatak içinde yoğun 3G, 4.5G LTE kullanımına devam ettikleri için yine operatörler bunu istemeyecektir.

Diğer bir ilginç nokta ise 31.12.2018 tarihinden sonra AKN uygulamasının uygulanmayacak olması olmuş. Yani BTK AKN uygulamasının sonlandırılacağı tarihi vermiş oluyor bu şekilde.

Taslak henüz tam olarak kabul edilmedi, daha bir şeyler değiştirilebilir üzerinde ama kısa bir şekilde içeriğini özetleyeyim. 31.12.2018 tarihine kadar gece 02.00 – 08.00 saatlerinin dışında  yaptığınız kullanım AKN sınırını aştığında hızınız 4.5 Mbit’e düşürülecek. Eğer mobil İnternet kullanıcısıysanız da hızınız 128 kbit’e düşürülecek.

Peki yeterli mi, iyi mi? BTK’nın bir derdimiz olduğunu anlamış olmasını açıklaması açısından güzel. 4.5 Mbit gibi bir hıza yükseltilme yapılacak olması yetersiz. Gece 02.00 – 08.00 saatleri arası kullanımın kota dışında tutulması ise çok güzel. 2018 sonunda uygulamanın sonlandırılmak istenmesi ise güzel gelecekler için adeta bir umut.

Ne yapılabilirdi?

Öncelikle AKN uygulaması müşterilerin veri kullanımlarının şebekede sebep olacağı yükten ziyade farklı oranlarda veri kullanan abonelerden farklı miktarda para alınmasına yönelik bir uygulama.15 Temmuz sonrası uzunca bir süre AKN uygulamasına ara verildi. Bu sürede de hiç bir bölgedeki İnternet altyapısının çöktüğünü görmedim. Kullanıcılar komşum bir şeyler indirmeye başladı hızım düştü demedi. Yani şebeke ile ilgili sıkıntıdan ziyade operatörlerin para kazanma hırsı var burada. 50 GB kullanan gitsin 50 TL’lik paket alsın, 75 GB kullanan 70’lik paket alsın 100 – 150 GB kullanan gitsin 150’lik paket alsın gibi. Bu şekilde operatöre para kazandırma amaçlı bir uygulama için çok da bir şeyler önermek operatör için uygulanabilir değil. Ancak ideal olarak ne yapılabilirdi?

Turk Telekom ya da altyapı sağlayıcısının sistemi tüm abonelerin yaptığı kullanımı ölçer. Akşam saatler gibi yoğunluk anlarında da sadece yoğunluk yaşanan bölgede öncesinde gün içinde çok fazla veri kullanmış kişilerin hızları düşürülerek az veri kullanmış kişilerin iyi bir deneyim yaşamasına izin verilir. Bölgedeki yoğunluk azaldığında da hızı düşürülmüş kişilerin hızı tekrar yükseltilir. Gece yapılan kullanımlar da taslakta olduğu gibi AKN uygulaması içinde sayılmaz. Bu şekilde yoğun kullanım yapan kullanıcılar sadece şebekede yoğunluk olan saatlerde hız düşürme ile karşılaşırlar ki bu da yoğunluk geçtiği gibi düzeltileceği için çoğu kullanıcı için ciddi sıkıntı olmaz.

Ayrıca yurtdışı kapasite kullanımını azaltmak için de AKK uygulamak yerine yurtiçi servislerin geliştirilmesi ve yabancı içerik kaynaklarının ve CDN servislerinin Türkiye içi sunucular kurması da teşvik edilmeli. Bu şekilde kullanıcılar yurtdışı servisler için daha az miktarda yurtdışına çıkarak yurtdışı kapasitemiz aşırı kullanılmayıp ek yatırımlar gerekmeyecek…

Ayrıca BTK’ya taslak ile ilgili görüşlerinizi de bildirebilirsiniz. Bkz.
Adil Kullanım Noktası (AKN) Uygulamalarına İlişkin Düzenleme Taslağına Yönelik Kamuoyu Görüşü Alınması.