Sabit disk S.M.A.R.T. hataları açıklamaları

____________________________________________________________________

Sabit disklerde uzun süredir S.M.A.R.T. diye kısaltılmış açılımı Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology yani kendi gözleme, analiz ve raporlama teknolojisi diye bir teknoloji kullanılıyor. Bu teknolojideki amaç sabit disk kontrolcüsünün sabit disk sağlığını gözlemesi ve analiz etmesidir. Elde edilen veriler belli eşik değerlerle karşılaştırılarak bu değerler aşıldığında uyarı verilmesi, diskin salt okunur hale getirilmesi ve eşikler aşılmasa dahi diskte oluşan hataların takip edilmesini sağlamaktadır.

SMART verisini sabit diskten almak için çeşitli programlar kullanılabilir. Bunlar örneğin Linux için GSmartControl ve Windows için disk birleştirme yazılımı olan Defraggler programı olabilir. SMART verileri belirli bir yapıya sahiptir. Bu yapıda her özelliğin bir sıra numarası, bir adı, bir normalize edilmiş değeri, bir ham değeri, bir de eşik değeri bulunur. Ham değer veride bulunan ana değerdir ve yorumlanarak normalize değer olarak gösterilebilir. Eşik değeri ise gösterilen özelliğin değerinin aşmaması gereken değerdir. Bu değer aşılırsa ilgili özellikle ilgili sorun yaşanabileceğini işaret eder.

SMART verilerinin numara, ad ve açıklamaları aşağıdaki gibidir. Yalnız özellik numaralarının farklı üreticiler tarafından farklı özelliklere atanabilmektedir. Bu durumda bir numarada birden fazla özellik bulunabilir. Bunlardan hangisinin o sabit disk için geçerli olduğu üreticisine göre değişmektedir. Ayrıca üreticiler bu verileri farklı bit biçimlerinde veya farklı ölçeklerde sunabilir. Bir üretici bir veriyi Gigabayt ile ifade ederken, başka biri aynı veriyi farklı bir ölçekle ifade edebilir.

S.M.A.R.T. verilerinde çok sıkı uygulanan bir şema yoktur, farklı üreticiler farklı şekillerde bu verileri sunabilir. Üstteki standart sabit disk ile alttaki hatı hal diski (SSD) rapor görüntülerini karşılaştırarak ne tür farklılıklar olabileceğini anlayabilirsiniz.

S.M.A.R.T. raporu özellik numarası, özellik adı ve açıklamalarını aşağıda vermeye çalıştım. Yanlış veya eksik veriler varsa yorum olarak belirtebilirsiniz. Araştırılıp eklenecektir. Verilerin doğruluğu ile ilgili veya bu sayfayı baz alarak yaptığını işlemlerde diskinize veya verilerinize gelebilecek zarardan sorumlu değilim. 😉

01 – (RAW) Read Error Rate, disk yüzeyinden veri okunurken oluÅŸan hataların oranını verir. 0 deÄŸilse disk yüzeyinde ya da okuma/yazma kafasında bir problem olabilir. Ham deÄŸeri farklı üreticiler tarafından farklı ÅŸekilde olabilir ve ondalık sistemde tam bir deÄŸeri olmayabilir.

02 – Throughput Performance, sabit diskin genel çıkış performansını belirtir. EÄŸer buradaki deÄŸer azalıyorsa disk ile ilgili bir problem olabilir.

03 – Spin-Up Time, sabit disk içindeki diskin duran halden tam operasyonel hale geldiÄŸi dönüş devrine ulaÅŸma süresini ölçer. EÄŸer bu deÄŸer artıyorsa disk motoru ile ilgili bir sıkıntıya iÅŸaret ediyor olabilir.

04 – Start/Stop Count, disk motorunun kaç kez çalıştırıldığını sayar. Bir kez çalıştırılan motor bilgisayar kapanana ya da disk uyku moduna alınana kadar devamlı döner. Disk motorunun durumunu kontrol etmede kullanılan bir deÄŸerdir.

05 – Reallocated Sectors Count, tekrar tahsis edilmiÅŸ sektör sayısını belirtir. Sabit disk içindeki disk yüzeyinde ya da katı hal disklerdeki NAND yongalarında belli sektörler zamanla hasar görebilir ve okuma/yazma yapılamaz hale gelebilir. Bu durumda bu sektörü telafi etmek için diskte daha önceden bu gibi durumlar için ayrılmış bir özel alandaki sektörler kullanılır. Bu kötü sektörleri olan bir diskin çalışmasına olanak verir ancak mekanik yapıdaki sabit disklerde okuma kafasının hareket sayısını arttırdığı için performansı olumsuz etkileyebilir. Bu deÄŸer de bu ÅŸekilde bozuk sektörlerin yerine tahsis edilmiÅŸ sektörlerin sayısını belirtir. Bu deÄŸerin artması disk yüzeyindeki bozulmanın arttığına iÅŸaret edebilir.

05 – Retired Block Rate, sürücünün tahmini kalan ömrünü verir. Hesaplama formülü 100 – 100*çekilmiÅŸ bloklar / en az gerekli blok sayısı.

06 – Read Channel Margin, okuma kanalı marjı.

07 – Seek Error Rate, manyetik kafanın bulma hatası oranı. EÄŸer kafanın mekanik konumlama sisteminde bir sorun varsa bu tür hatalar gerçekleÅŸebilir. Kafa olması disk üzerindeki konumunda olması gereken noktada deÄŸildir diyelim. Bunların nedeni darbeler ya da ısınma yüzünden genleÅŸen disk yüzeyi olabilir.

08 – Seek Time Performance, bulma zamanı performansı, mekanik kafaların belli bir konuma gönderilip buradaki veriyi bulma iÅŸlemlerinin ortalama performansını verir. Bu deÄŸerin azalması diskin mekanik sistemindeki problemlere iÅŸaret eder.

09 – Power-On Hours (POH), sabit diskin açık kaldığı toplam saati verir. Bazı üreticilerin ürünleri bu deÄŸeri sadece saat cinsinden verirken, bazıları gün, saat, dakika ve saniye cinsinden vermektedirler. Ortalama olarak bir sabit diskin beklenen çalışma süresi 5 yıldır ve 43800 saate denk gelmektedir. 2005 öncesi sabit disklerde bu deÄŸerle ilgili sıfırlanma gibi bazı sorunlar olabilir.

10 – Spin (Up) Retry Count, disk ilk anda dönmeye baÅŸlamazsa, diski döndürmek için disk motorunun kaç kez çabaladığını gösterir. Bu deÄŸerin artışı mekanik sistemdeki sorunlara ya da disk yüzeyine yapışmış kafaya iÅŸaret edebilir.

11 – Recalibration Retries veya Calibration Retry Count, diskin kalibrasyon isteÄŸi sayısını gösterir. Artışı mekanik sistemdeki sorunlara iÅŸarettir.

12 – Power Cycle Count, güç devir sayısı, sabit diskin kaç kez açılıp kapandığını gösterir.

13 – Soft Read Error Rate, iÅŸletim sistemine bildirilen düzeltilememiÅŸ hata sayısını verir.

170 – Available Reserved Space, sabit diskte kalan rezerve blok sayısını verir.

171 – SSD Program Fail Count, (Kingston) SSD programlama yani yazma hatası sayısını verir. 181 numaralı deÄŸere benzerdir.

172 – SSD Erase Fail Count, (Kingston) SSD silme hatası sayısını verir. 182 numaralı deÄŸere benzerdir.

174 – Unexpected power loss count ya da Power-off Retract Count, beklenmeyen güç kaybetme sayısı, elektrik kesintisi ya da sisteme RESET komutu verilmesi nedeniyle sabit diskin ani gücünün kesilme sayısını verir.

175 – Power Loss Protection Failure, güç kaybı koruması hatası, sabit diskin güç kaybo koruma sistemi ile ilgili hataları belirtir. Disklerde güç kaybında disk önbelleÄŸine alınmış veriyi diske yazabilecek kadar bir süre yetecek enerji depolayan bir kapasitör bulunur. Bunun durumu ile ilgili bir özelliktir. Test hatasında normalize edilmiÅŸ deÄŸer 1 olurken, test aşırı sıcak bir durumda gerçekleÅŸmiÅŸse 11, normalde ise 100 olur.

177 – Wear Range Delta, delta yıpranma deÄŸiÅŸimi deÄŸeri katı hal disklerindeki en yıpranmış blok ile en az yıpranmış blok arasındaki farkı yüzde cinsinden verir. Diskin yıpranma dengeleme (wear leveling) sisteminin saÄŸlıklı çalışması hakkında bilgi verir.

179 – Used Reserved Block Count Total, kullanılmış rezerve blok sayısını verir. Samsung disklerde bulunur.

180 – Unused Reserved Block Count Total, kullanılmamış rezerve blok sayısını verir. HP cihazlarda bulunabilir.

181 – Program Fail Count Total veya Non-4K Aligned Access Count Flash, belleÄŸin program ve sıralı eriÅŸim hatalarının toplam sayısıdır.

182 – Erase Fail Count, silme hatası sayısı. Samsung disklerde bulunabilir.

183 РSATA Downshift Error Count veya Runtime Bad Block, Western Digital, Samsung ve Seagate disklerde bulunabilen bir ̦zelliktir.

184 – End-to-End error / IOEDC, uçtan uca hatası deÄŸeri, diskin RAM önbelleÄŸi gibi elektronik elemanları hakkında bilgi verir. Disk kafasından okunan bilgiye 512 baytta bir 2 baytlık kontrol verisi eklenir. Bu veri disk önbelleÄŸine ve buradan disk arayüzüne ulaşır. Buraya gelen veride 2 baytlık kontrol verisi 512 baytta bir deÄŸil de 511 ya da 513 baytta bir ise önbellekte sorun var demektir ve End-to-End hatası deÄŸeri arttırılır. Okuma ve yazma sırasında kontrol için diskten disk arayüzüne ve arayüzden diske tüm transferlerde yapılır.

185 – Head Stability, Western Digital sabit disklerde bulunan kafa stabilitesi deÄŸeri.

186 – Induced Op-Vibration Detection, Western Digital disklerdeki titreÅŸim tespiti deÄŸeri.

187 – Reported Uncorrectable Errors, raporlanmış düzeltilemeyen hata sayısı, donanımsal hata düzeltme ile düzeltilemeyen hata sayısını belirtir.

188 – Command Timeout, komut zaman aşımı, sabit disk zaman aşımından dolayı iptal edilen komut sayısıdır. Güç kaynağı veya kablolama ile ilgili sorunlardan olabileceÄŸi gibi, sabit diskteki diÄŸer sorunlardan da bu deÄŸer artabilir.

189 – High Fly Writes, yüksek uçma yazma deÄŸeri, sabit disk kafasının disk yüzeyinden olması gereken ideal uzaklıktan daha uzak mesafede uçarken yazma yaptığı tespit edildiÄŸinde artar. Bu durumlarda yazılan veri disk yüzeyine iyi iÅŸlenmemiÅŸ olabileceÄŸinden, ileriki hataları önlemek için yazma iÅŸlemi durdurulur ve tekrar yazılmaya çalışılabilir ya da farklı bir güvenli kısma yazılabilir. Seagate ve Western Digital sabit disklerde olan bir deÄŸerdir. Åžiddetli darbe veya sarsıntı kaynaklı olabileceÄŸi gibi farklı mekanik problemlere de iÅŸaret edebilir. Not: Kingston HyperX 3K gibi bazı disklerde bu deÄŸer sıcaklığı verebilir.

190 – Airflow Temperature veya Airflow Temperature Celsius, diskin içindeki hava akışının ısısıdır. Eski bir deÄŸer olarak görülür ve üreticiler tarafından farklı amaçlar için kullanılabilen bir deÄŸerdir.

190 – Temperature Difference from 100, sıcaklığın 100’den farkını belirtir.

191 – G-sense Error Rate, diskin hareket sensörü ile düşme, darbe veya titreÅŸim algılama sayısını belirtir. Bu durumlarda disk kafası park alanına alınarak disk yüzeyi korunmaya çalışılır.

192 – Power-off/Emergency/Head Retract (Cycle) Count veya Unsafe Shutdown Count, disk kafalarının güç kesilmesi veya acil durumlarda disk yüzeyinden iniÅŸ rampalarına çekilme sayısını belirtir.

193 – Load Cycle Count veya Load/Unload Cycle Count, kafanın park alanından alınıp park edilme sayısını belirtir. Bu deÄŸer park rampalarının zamanla yıpranmasını takip etmeyi kolaylaÅŸtırır. Bu deÄŸer için eÅŸik dizüstü bilgisayarlarda 600,000 kadar olabilmekte, masaüstü sabit disklerde ise daha az olabilmektedir. Bunun nedeni dizüstü bilgisayarlarda güç tasarrufu amacıyla sabit diskin durdurulmasına daha fazla ihtiyaç olmasındandır.

194 – Temperature veya Temperature Celsius, diskin iç sıcaklığını verir. Diskte oluÅŸan maksimum ve minimum sıcaklıklar da verilebilir.

195 – Hardware ECC Recovered, donanımsal hata düzeltilme ile düzeltilmiÅŸ verilerle ilgilidir ve ham veri deÄŸeri ondalık olarak anlamlı deÄŸildir. Ãœreticiden üreticiye kullanım biçimi deÄŸiÅŸebilmektedir.

195 – Uncorrected ECC Error Count, düzeltilemez hata sayısını verir.

196 – Reallocation Event Count, bozuk sektörlerin rezerve sektörlere tahsis edilmesi iÅŸlemi sayısıdır. BaÅŸarılı ve baÅŸarısız denemeler kaydedilir.

197 – Current Pending Sector Count, rezerve alandan yer tahsis edilmesi beklenen sektör sayısıdır. Okuma ve yazmada sorunla karşılaşılan sektörler ortaya çıktıkça bu deÄŸer artar. Bu sektörler bir dahaki seferlerde okunabilirse ya da rezerve alandan sektörlere tahsis edilirlerse bu deÄŸer azalabilir.

198 – Uncorrectable Sector Count veya Offline Uncorrectable veya Off-Line Scan Uncorrectable Sector Count, bir sektör okunur ya da yazılırken oluÅŸan toplam hata sayısı. DeÄŸerin artışı disk yüzeyi bozukluÄŸuna ya da mekanik aksandaki problemlere iÅŸaret edebilir.

199 – UltraDMA CRC Error Count, sabit disk ile anakart arasında UDMA modunda oluÅŸan veri transfer hataları sayısıdır. Kablo problemlerine iÅŸaret edebilir.

200 – Multi-Zone Error Rate, bir sektöre yazılırken karşılaşılan toplam hata sayısıdır. DeÄŸer arttıkça diskin mekanik durumu kötüleÅŸmektedir.

200 – Write Error Rate, yazma hatası oranı, bir sektöre yazılırken karşılaşılan toplam hata sayısıdır.

201 – Soft Read Error Rate veya TA Counter Detected, düzeltilememiÅŸ okuma hatası sayısı gibi bazı bilgiler verir.

202 – Data Address Mark errors veya TA Counter Increased, veri adresi iÅŸaretleme hatası sayısını verir. Ãœreticiye baÄŸlı bir deÄŸerdir.

203 – Run Out Cancel, hata düzeltme esnasında hatalı saÄŸlama toplaması nedeniyle oluÅŸan hatalardır. Veri düzeltme iÅŸleminde istenen saÄŸlama elde edilememiÅŸtir.

204 – Soft ECC Correction, yazılımsal hata düzeltme tarafından düzeltilmiÅŸ hata sayısıdır.

205 – Thermal Asperity Rate (TAR), Yüksek sıcaklıktan kaynaklı hata sayısıdır.

206 – Flying Height, Uçma yüksekliÄŸi deÄŸeri disk kafasının diske çok yakın ya da çok uzak uçması durumlarını sayar. Çok yakın bir kafa disk yüzeyine çarpabileceÄŸi gibi, çok uzak bir kafa da okuma yazma hatalarına sebep olabilir.

207 – Spin High Current, sabit disk açılışında diski tam hızda dönene kadar döndürmek için uygulanan akımdır.

208 – Spin Buzz, yetersiz güç nedeniyle diski kullanılabilir hıza gelene kadar döndürmek için yapılan yeniden denemeleri sayar.

209 – Offline Seek Performance, sürücünün iç testleri esnasındaki bulma performansı.

210 – Vibration During Write, yazma esnasındaki titreÅŸim miktarı. (Maxtor 6B200M0 200GB ve Maxtor 2R015H1 15GB gibi disklerde bulunur)
211 – Vibration During Write, yazma esnasındaki titreÅŸim miktarı.

212 – Shock During Write, yazma esnasındaki ÅŸok.

220 – Disk Shift, disk kayması deÄŸeri, diskin milden kaydığı uzaklığı gösterir.

221 – G-Sense Error Rate, diskin G-Sensor ÅŸok sensörü tarafından algılanan harici kaynaklı ÅŸok ve titreÅŸimlerin sayısını verir.

222 – Loaded Hours, diskin yükte çalıştığı süre, yani disk manyetik kafa kolunun hareket ettiÄŸi süre.

223 – Load/Unload Retry Count, kafanın bekleme alanından disk üzerine alınma ve geri alınma denemelerini sayar.

224 – Load Friction, yük sürtünmesi, çalışma esnasında mekanik parçalardaki sürtünme kaynaklı direnç.

225 – Load/Unload Cycle Count, kafanın park alanından alınıp park edilme sayısını belirtir. Bu deÄŸer park rampalarının zamanla yıpranmasını takip etmeyi kolaylaÅŸtırır. Bu deÄŸer için eÅŸik dizüstü bilgisayarlarda 600,000 kadar olabilmekte, masaüstü sabit disklerde ise daha az olabilmektedir. Bunun nedeni dizüstü bilgisayarlarda güç tasarrufu amacıyla sabit diskin durdurulmasına daha fazla ihtiyaç olmasındandır.

226 – Load ‘In’-time, mekanik kafa eriÅŸim düzeneÄŸi üzerindeki toplam yüklenme süresinin yani park alanında geçirilmeyen sürenin toplamı.

227 – Torque Amplification Count, diskteki hız deÄŸiÅŸikliklerini telafi etme denemelerinin sayısıdır.

228 – Power-Off Retract Cycle, disk kafalarının güç kesilmesi veya acil durumlarda disk yüzeyinden iniÅŸ rampalarına çekilme sayısını belirtir.

230 – GMR Head Amplitude, tekrarlayan ileri geri kafa hareketinin geniÅŸliÄŸini belirtir.

230 – Drive Life Protection Status, Life Curve deÄŸerinin temel alındığı sürücü çalışma durumu.

231 – Temperature, sürücü sıcaklığı.

231 – SSD Life Left, SSD kalan ömür deÄŸeri, programlama ve silme döngülerine ya da kalan Flash bloklarına bakarak, yaklaşık kalan SSD ömrünü dösterir.

232 – Endurance Remaining, kalan dayanım deÄŸeri, diskte tamamlanmış fiziksel silme döngülerinin diskin dayanması için tasarlandığı toplam fiziksel silme döngüsü sayısına oranını yüzde cinsinden verir.

232 – Available Reserved Space, var olan rezerve alan. Intel SSD’ler bu oranı toplam rezerve blok oranının yüzdesi olarak verebilir.

233 – Power-On Hours, sabit diskin güç açık ÅŸekilde geçirdiÄŸi süreyi gösterir.

233 – Media Wearout Indicator, ortam yıpranma göstergesi, Intel SSD’ler100’den baÅŸlayıp 1’e doÄŸru azalan bir normalize deÄŸer raporlar. NAND silme döngüleri arttıkça deÄŸer azalır.

233 – Kingston HyperX serisi gibi SandForce kontrolcülü katı hal disklerinde kontrolcünün NAND Flash bellek modüllerine yaptığı yazma miktarını verir. Bu miktar anakarttaki güney köprüsü ya da PCH denetleyicisinin sürücüye gönderdiÄŸi veri miktarından farklıdır. Bazı veriler WinZIP ya da WinRAR programlarının yaptığı gibi sıkıştırılabilir niteliktedir. SandForce 22xx serisi kontrolcüler bu tür veriyi sıkıştırdığından NAND belleklere yazılmış veri katı hal diskine gönderilen veriden azdır. Ancak blok silme, çöp toplama ve traÅŸlama (trimming) iÅŸlemlerinde de diske hiç veri gönderilmediÄŸi halde NAND belleklere yazma yapılabilir. Bu deÄŸer diskin silme, çöp toplama ve traÅŸlama performansını takip etmede kullanılabilir.

234 – Average erase count ve Maximum Erase Count, ortalama silme sayısı ve en fazla silme sayısı verilebilir.

234 – Detaylı açıklamasını bulamadım ama Kingston HyperX serisi gibi SandForce kontrolcülü katı hal disklerinde kontrolcünün NAND Flash bellek modüllerinden yaptığı okuma miktarını verdiÄŸini düşünüyorum.

235 – Good Block Count ve System(Free) Block Count, iyi blok sayısı ve boÅŸ blok sayısı gösterilir.

240 – Head Flying Hours, disk kafalarının konumlandırılırken geçirdiÄŸi süre ya da disk üzerinde uçtuÄŸu süre gösterilir.

240 – Transfer Error Rate, Fujitsu disklerde veri transferi esnasında baÄŸlantının sıfırlanma sayısını gösterir.

241 – Total LBAs Written, toplam yazılmış LBAlar (Logical Block Adressing – Mantıksal blok adresleme).

241 – Total GiB Written, GB cinsinden toplam yazılmış toplam veri miktarını verir.

242 – Total LBAs Read, toplam okunmuÅŸ LBAlar. Bazı S.M.A.R.T. programları ham deÄŸeri 32 bitten ziyade 48 bit içerdiÄŸinden bu deÄŸeri negatif bir rakam olarak gösterebilir.

242 – Total GiB Read, GB cinsinden diskten okunmuÅŸ toplam veri miktarını verir.

249 – NAND_Writes_1GiB, Total NAND Writes. GB cinsinden diske yapılan toplam veri yazmayı gösterir.

250 – Read Error Retry Rate, diskten okuma yaparken oluÅŸan hataları sayar.

254 – Free Fall Protection, serbest düşme koruması deÄŸeri, hareket sensöründen bilgi algılanıp diskin durdurulup kafaların park alanına çekildiÄŸi serbest düşme olaylarını sayar.

Yukarıdaki özellik açıklamalarında yanlış veya eksik veriler varsa yorum olarak belirtebilirsiniz. Araştırılıp eklenecektir. Verilerin doğruluğu ile ilgili veya bu sayfayı baz alarak yaptığını işlemlerde diskinize veya verilerinize gelebilecek zarardan sorumlu olmadığımı hatırlatmak isterim. 🙂