Sabit disk S.M.A.R.T. hataları açıklamaları

____________________________________________________________________

Sabit disklerde uzun süredir S.M.A.R.T. diye kısaltılmış açılımı Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology yani kendi gözleme, analiz ve raporlama teknolojisi diye bir teknoloji kullanılıyor. Bu teknolojideki amaç sabit disk kontrolcüsünün sabit disk sağlığını gözlemesi ve analiz etmesidir. Elde edilen veriler belli eşik değerlerle karşılaştırılarak bu değerler aşıldığında uyarı verilmesi, diskin salt okunur hale getirilmesi ve eşikler aşılmasa dahi diskte oluşan hataların takip edilmesini sağlamaktadır.

SMART verisini sabit diskten almak için çeşitli programlar kullanılabilir. Bunlar örneğin Linux için GSmartControl ve Windows için disk birleştirme yazılımı olan Defraggler programı olabilir. SMART verileri belirli bir yapıya sahiptir. Bu yapıda her özelliğin bir sıra numarası, bir adı, bir normalize edilmiş değeri, bir ham değeri, bir de eşik değeri bulunur. Ham değer veride bulunan ana değerdir ve yorumlanarak normalize değer olarak gösterilebilir. Eşik değeri ise gösterilen özelliğin değerinin aşmaması gereken değerdir. Bu değer aşılırsa ilgili özellikle ilgili sorun yaşanabileceğini işaret eder.

SMART verilerinin numara, ad ve açıklamaları aşağıdaki gibidir. Yalnız özellik numaralarının farklı üreticiler tarafından farklı özelliklere atanabilmektedir. Bu durumda bir numarada birden fazla özellik bulunabilir. Bunlardan hangisinin o sabit disk için geçerli olduğu üreticisine göre değişmektedir. Ayrıca üreticiler bu verileri farklı bit biçimlerinde veya farklı ölçeklerde sunabilir. Bir üretici bir veriyi Gigabayt ile ifade ederken, başka biri aynı veriyi farklı bir ölçekle ifade edebilir.

S.M.A.R.T. verilerinde çok sıkı uygulanan bir şema yoktur, farklı üreticiler farklı şekillerde bu verileri sunabilir. Üstteki standart sabit disk ile alttaki hatı hal diski (SSD) rapor görüntülerini karşılaştırarak ne tür farklılıklar olabileceğini anlayabilirsiniz.

S.M.A.R.T. raporu özellik numarası, özellik adı ve açıklamalarını aşağıda vermeye çalıştım. Yanlış veya eksik veriler varsa yorum olarak belirtebilirsiniz. Araştırılıp eklenecektir. Verilerin doğruluğu ile ilgili veya bu sayfayı baz alarak yaptığını işlemlerde diskinize veya verilerinize gelebilecek zarardan sorumlu değilim. 😉

01 – (RAW) Read Error Rate, disk yüzeyinden veri okunurken oluşan hataların oranını verir. 0 değilse disk yüzeyinde ya da okuma/yazma kafasında bir problem olabilir. Ham değeri farklı üreticiler tarafından farklı şekilde olabilir ve ondalık sistemde tam bir değeri olmayabilir.

02 – Throughput Performance, sabit diskin genel çıkış performansını belirtir. Eğer buradaki değer azalıyorsa disk ile ilgili bir problem olabilir.

03 – Spin-Up Time, sabit disk içindeki diskin duran halden tam operasyonel hale geldiği dönüş devrine ulaşma süresini ölçer. Eğer bu değer artıyorsa disk motoru ile ilgili bir sıkıntıya işaret ediyor olabilir.

04 – Start/Stop Count, disk motorunun kaç kez çalıştırıldığını sayar. Bir kez çalıştırılan motor bilgisayar kapanana ya da disk uyku moduna alınana kadar devamlı döner. Disk motorunun durumunu kontrol etmede kullanılan bir değerdir.

05 – Reallocated Sectors Count, tekrar tahsis edilmiş sektör sayısını belirtir. Sabit disk içindeki disk yüzeyinde ya da katı hal disklerdeki NAND yongalarında belli sektörler zamanla hasar görebilir ve okuma/yazma yapılamaz hale gelebilir. Bu durumda bu sektörü telafi etmek için diskte daha önceden bu gibi durumlar için ayrılmış bir özel alandaki sektörler kullanılır. Bu kötü sektörleri olan bir diskin çalışmasına olanak verir ancak mekanik yapıdaki sabit disklerde okuma kafasının hareket sayısını arttırdığı için performansı olumsuz etkileyebilir. Bu değer de bu şekilde bozuk sektörlerin yerine tahsis edilmiş sektörlerin sayısını belirtir. Bu değerin artması disk yüzeyindeki bozulmanın arttığına işaret edebilir.

05 – Retired Block Rate, sürücünün tahmini kalan ömrünü verir. Hesaplama formülü 100 – 100*çekilmiş bloklar / en az gerekli blok sayısı.

06 – Read Channel Margin, okuma kanalı marjı.

07 – Seek Error Rate, manyetik kafanın bulma hatası oranı. Eğer kafanın mekanik konumlama sisteminde bir sorun varsa bu tür hatalar gerçekleşebilir. Kafa olması disk üzerindeki konumunda olması gereken noktada değildir diyelim. Bunların nedeni darbeler ya da ısınma yüzünden genleşen disk yüzeyi olabilir.

08 – Seek Time Performance, bulma zamanı performansı, mekanik kafaların belli bir konuma gönderilip buradaki veriyi bulma işlemlerinin ortalama performansını verir. Bu değerin azalması diskin mekanik sistemindeki problemlere işaret eder.

09 – Power-On Hours (POH), sabit diskin açık kaldığı toplam saati verir. Bazı üreticilerin ürünleri bu değeri sadece saat cinsinden verirken, bazıları gün, saat, dakika ve saniye cinsinden vermektedirler. Ortalama olarak bir sabit diskin beklenen çalışma süresi 5 yıldır ve 43800 saate denk gelmektedir. 2005 öncesi sabit disklerde bu değerle ilgili sıfırlanma gibi bazı sorunlar olabilir.

10 – Spin (Up) Retry Count, disk ilk anda dönmeye başlamazsa, diski döndürmek için disk motorunun kaç kez çabaladığını gösterir. Bu değerin artışı mekanik sistemdeki sorunlara ya da disk yüzeyine yapışmış kafaya işaret edebilir.

11 – Recalibration Retries veya Calibration Retry Count, diskin kalibrasyon isteği sayısını gösterir. Artışı mekanik sistemdeki sorunlara işarettir.

12 – Power Cycle Count, güç devir sayısı, sabit diskin kaç kez açılıp kapandığını gösterir.

13 – Soft Read Error Rate, işletim sistemine bildirilen düzeltilememiş hata sayısını verir.

170 – Available Reserved Space, sabit diskte kalan rezerve blok sayısını verir.

171 – SSD Program Fail Count, (Kingston) SSD programlama yani yazma hatası sayısını verir. 181 numaralı değere benzerdir.

172 – SSD Erase Fail Count, (Kingston) SSD silme hatası sayısını verir. 182 numaralı değere benzerdir.

174 – Unexpected power loss count ya da Power-off Retract Count, beklenmeyen güç kaybetme sayısı, elektrik kesintisi ya da sisteme RESET komutu verilmesi nedeniyle sabit diskin ani gücünün kesilme sayısını verir.

175 – Power Loss Protection Failure, güç kaybı koruması hatası, sabit diskin güç kaybo koruma sistemi ile ilgili hataları belirtir. Disklerde güç kaybında disk önbelleğine alınmış veriyi diske yazabilecek kadar bir süre yetecek enerji depolayan bir kapasitör bulunur. Bunun durumu ile ilgili bir özelliktir. Test hatasında normalize edilmiş değer 1 olurken, test aşırı sıcak bir durumda gerçekleşmişse 11, normalde ise 100 olur.

177 – Wear Range Delta, delta yıpranma değişimi değeri katı hal disklerindeki en yıpranmış blok ile en az yıpranmış blok arasındaki farkı yüzde cinsinden verir. Diskin yıpranma dengeleme (wear leveling) sisteminin sağlıklı çalışması hakkında bilgi verir.

179 – Used Reserved Block Count Total, kullanılmış rezerve blok sayısını verir. Samsung disklerde bulunur.

180 – Unused Reserved Block Count Total, kullanılmamış rezerve blok sayısını verir. HP cihazlarda bulunabilir.

181 – Program Fail Count Total veya Non-4K Aligned Access Count Flash, belleğin program ve sıralı erişim hatalarının toplam sayısıdır.

182 – Erase Fail Count, silme hatası sayısı. Samsung disklerde bulunabilir.

183 – SATA Downshift Error Count veya Runtime Bad Block, Western Digital, Samsung ve Seagate disklerde bulunabilen bir özelliktir.

184 – End-to-End error / IOEDC, uçtan uca hatası değeri, diskin RAM önbelleği gibi elektronik elemanları hakkında bilgi verir. Disk kafasından okunan bilgiye 512 baytta bir 2 baytlık kontrol verisi eklenir. Bu veri disk önbelleğine ve buradan disk arayüzüne ulaşır. Buraya gelen veride 2 baytlık kontrol verisi 512 baytta bir değil de 511 ya da 513 baytta bir ise önbellekte sorun var demektir ve End-to-End hatası değeri arttırılır. Okuma ve yazma sırasında kontrol için diskten disk arayüzüne ve arayüzden diske tüm transferlerde yapılır.

185 – Head Stability, Western Digital sabit disklerde bulunan kafa stabilitesi değeri.

186 – Induced Op-Vibration Detection, Western Digital disklerdeki titreşim tespiti değeri.

187 – Reported Uncorrectable Errors, raporlanmış düzeltilemeyen hata sayısı, donanımsal hata düzeltme ile düzeltilemeyen hata sayısını belirtir.

188 – Command Timeout, komut zaman aşımı, sabit disk zaman aşımından dolayı iptal edilen komut sayısıdır. Güç kaynağı veya kablolama ile ilgili sorunlardan olabileceği gibi, sabit diskteki diğer sorunlardan da bu değer artabilir.

189 – High Fly Writes, yüksek uçma yazma değeri, sabit disk kafasının disk yüzeyinden olması gereken ideal uzaklıktan daha uzak mesafede uçarken yazma yaptığı tespit edildiğinde artar. Bu durumlarda yazılan veri disk yüzeyine iyi işlenmemiş olabileceğinden, ileriki hataları önlemek için yazma işlemi durdurulur ve tekrar yazılmaya çalışılabilir ya da farklı bir güvenli kısma yazılabilir. Seagate ve Western Digital sabit disklerde olan bir değerdir. Şiddetli darbe veya sarsıntı kaynaklı olabileceği gibi farklı mekanik problemlere de işaret edebilir. Not: Kingston HyperX 3K gibi bazı disklerde bu değer sıcaklığı verebilir.

190 – Airflow Temperature veya Airflow Temperature Celsius, diskin içindeki hava akışının ısısıdır. Eski bir değer olarak görülür ve üreticiler tarafından farklı amaçlar için kullanılabilen bir değerdir.

190 – Temperature Difference from 100, sıcaklığın 100’den farkını belirtir.

191 – G-sense Error Rate, diskin hareket sensörü ile düşme, darbe veya titreşim algılama sayısını belirtir. Bu durumlarda disk kafası park alanına alınarak disk yüzeyi korunmaya çalışılır.

192 – Power-off/Emergency/Head Retract (Cycle) Count veya Unsafe Shutdown Count, disk kafalarının güç kesilmesi veya acil durumlarda disk yüzeyinden iniş rampalarına çekilme sayısını belirtir.

193 – Load Cycle Count veya Load/Unload Cycle Count, kafanın park alanından alınıp park edilme sayısını belirtir. Bu değer park rampalarının zamanla yıpranmasını takip etmeyi kolaylaştırır. Bu değer için eşik dizüstü bilgisayarlarda 600,000 kadar olabilmekte, masaüstü sabit disklerde ise daha az olabilmektedir. Bunun nedeni dizüstü bilgisayarlarda güç tasarrufu amacıyla sabit diskin durdurulmasına daha fazla ihtiyaç olmasındandır.

194 – Temperature veya Temperature Celsius, diskin iç sıcaklığını verir. Diskte oluşan maksimum ve minimum sıcaklıklar da verilebilir.

195 – Hardware ECC Recovered, donanımsal hata düzeltilme ile düzeltilmiş verilerle ilgilidir ve ham veri değeri ondalık olarak anlamlı değildir. Üreticiden üreticiye kullanım biçimi değişebilmektedir.

195 – Uncorrected ECC Error Count, düzeltilemez hata sayısını verir.

196 – Reallocation Event Count, bozuk sektörlerin rezerve sektörlere tahsis edilmesi işlemi sayısıdır. Başarılı ve başarısız denemeler kaydedilir.

197 – Current Pending Sector Count, rezerve alandan yer tahsis edilmesi beklenen sektör sayısıdır. Okuma ve yazmada sorunla karşılaşılan sektörler ortaya çıktıkça bu değer artar. Bu sektörler bir dahaki seferlerde okunabilirse ya da rezerve alandan sektörlere tahsis edilirlerse bu değer azalabilir.

198 – Uncorrectable Sector Count veya Offline Uncorrectable veya Off-Line Scan Uncorrectable Sector Count, bir sektör okunur ya da yazılırken oluşan toplam hata sayısı. Değerin artışı disk yüzeyi bozukluğuna ya da mekanik aksandaki problemlere işaret edebilir.

199 – UltraDMA CRC Error Count, sabit disk ile anakart arasında UDMA modunda oluşan veri transfer hataları sayısıdır. Kablo problemlerine işaret edebilir.

200 – Multi-Zone Error Rate, bir sektöre yazılırken karşılaşılan toplam hata sayısıdır. Değer arttıkça diskin mekanik durumu kötüleşmektedir.

200 – Write Error Rate, yazma hatası oranı, bir sektöre yazılırken karşılaşılan toplam hata sayısıdır.

201 – Soft Read Error Rate veya TA Counter Detected, düzeltilememiş okuma hatası sayısı gibi bazı bilgiler verir.

202 – Data Address Mark errors veya TA Counter Increased, veri adresi işaretleme hatası sayısını verir. Üreticiye bağlı bir değerdir.

203 – Run Out Cancel, hata düzeltme esnasında hatalı sağlama toplaması nedeniyle oluşan hatalardır. Veri düzeltme işleminde istenen sağlama elde edilememiştir.

204 – Soft ECC Correction, yazılımsal hata düzeltme tarafından düzeltilmiş hata sayısıdır.

205 – Thermal Asperity Rate (TAR), Yüksek sıcaklıktan kaynaklı hata sayısıdır.

206 – Flying Height, Uçma yüksekliği değeri disk kafasının diske çok yakın ya da çok uzak uçması durumlarını sayar. Çok yakın bir kafa disk yüzeyine çarpabileceği gibi, çok uzak bir kafa da okuma yazma hatalarına sebep olabilir.

207 – Spin High Current, sabit disk açılışında diski tam hızda dönene kadar döndürmek için uygulanan akımdır.

208 – Spin Buzz, yetersiz güç nedeniyle diski kullanılabilir hıza gelene kadar döndürmek için yapılan yeniden denemeleri sayar.

209 – Offline Seek Performance, sürücünün iç testleri esnasındaki bulma performansı.

210 – Vibration During Write, yazma esnasındaki titreşim miktarı. (Maxtor 6B200M0 200GB ve Maxtor 2R015H1 15GB gibi disklerde bulunur)
211 – Vibration During Write, yazma esnasındaki titreşim miktarı.

212 – Shock During Write, yazma esnasındaki şok.

220 – Disk Shift, disk kayması değeri, diskin milden kaydığı uzaklığı gösterir.

221 – G-Sense Error Rate, diskin G-Sensor şok sensörü tarafından algılanan harici kaynaklı şok ve titreşimlerin sayısını verir.

222 – Loaded Hours, diskin yükte çalıştığı süre, yani disk manyetik kafa kolunun hareket ettiği süre.

223 – Load/Unload Retry Count, kafanın bekleme alanından disk üzerine alınma ve geri alınma denemelerini sayar.

224 – Load Friction, yük sürtünmesi, çalışma esnasında mekanik parçalardaki sürtünme kaynaklı direnç.

225 – Load/Unload Cycle Count, kafanın park alanından alınıp park edilme sayısını belirtir. Bu değer park rampalarının zamanla yıpranmasını takip etmeyi kolaylaştırır. Bu değer için eşik dizüstü bilgisayarlarda 600,000 kadar olabilmekte, masaüstü sabit disklerde ise daha az olabilmektedir. Bunun nedeni dizüstü bilgisayarlarda güç tasarrufu amacıyla sabit diskin durdurulmasına daha fazla ihtiyaç olmasındandır.

226 – Load ‘In’-time, mekanik kafa erişim düzeneği üzerindeki toplam yüklenme süresinin yani park alanında geçirilmeyen sürenin toplamı.

227 – Torque Amplification Count, diskteki hız değişikliklerini telafi etme denemelerinin sayısıdır.

228 – Power-Off Retract Cycle, disk kafalarının güç kesilmesi veya acil durumlarda disk yüzeyinden iniş rampalarına çekilme sayısını belirtir.

230 – GMR Head Amplitude, tekrarlayan ileri geri kafa hareketinin genişliğini belirtir.

230 – Drive Life Protection Status, Life Curve değerinin temel alındığı sürücü çalışma durumu.

231 – Temperature, sürücü sıcaklığı.

231 – SSD Life Left, SSD kalan ömür değeri, programlama ve silme döngülerine ya da kalan Flash bloklarına bakarak, yaklaşık kalan SSD ömrünü dösterir.

232 – Endurance Remaining, kalan dayanım değeri, diskte tamamlanmış fiziksel silme döngülerinin diskin dayanması için tasarlandığı toplam fiziksel silme döngüsü sayısına oranını yüzde cinsinden verir.

232 – Available Reserved Space, var olan rezerve alan. Intel SSD’ler bu oranı toplam rezerve blok oranının yüzdesi olarak verebilir.

233 – Power-On Hours, sabit diskin güç açık şekilde geçirdiği süreyi gösterir.

233 – Media Wearout Indicator, ortam yıpranma göstergesi, Intel SSD’ler100’den başlayıp 1’e doğru azalan bir normalize değer raporlar. NAND silme döngüleri arttıkça değer azalır.

233 – Kingston HyperX serisi gibi SandForce kontrolcülü katı hal disklerinde kontrolcünün NAND Flash bellek modüllerine yaptığı yazma miktarını verir. Bu miktar anakarttaki güney köprüsü ya da PCH denetleyicisinin sürücüye gönderdiği veri miktarından farklıdır. Bazı veriler WinZIP ya da WinRAR programlarının yaptığı gibi sıkıştırılabilir niteliktedir. SandForce 22xx serisi kontrolcüler bu tür veriyi sıkıştırdığından NAND belleklere yazılmış veri katı hal diskine gönderilen veriden azdır. Ancak blok silme, çöp toplama ve traşlama (trimming) işlemlerinde de diske hiç veri gönderilmediği halde NAND belleklere yazma yapılabilir. Bu değer diskin silme, çöp toplama ve traşlama performansını takip etmede kullanılabilir.

234 – Average erase count ve Maximum Erase Count, ortalama silme sayısı ve en fazla silme sayısı verilebilir.

234 – Detaylı açıklamasını bulamadım ama Kingston HyperX serisi gibi SandForce kontrolcülü katı hal disklerinde kontrolcünün NAND Flash bellek modüllerinden yaptığı okuma miktarını verdiğini düşünüyorum.

235 – Good Block Count ve System(Free) Block Count, iyi blok sayısı ve boş blok sayısı gösterilir.

240 – Head Flying Hours, disk kafalarının konumlandırılırken geçirdiği süre ya da disk üzerinde uçtuğu süre gösterilir.

240 – Transfer Error Rate, Fujitsu disklerde veri transferi esnasında bağlantının sıfırlanma sayısını gösterir.

241 – Total LBAs Written, toplam yazılmış LBAlar (Logical Block Adressing – Mantıksal blok adresleme).

241 – Total GiB Written, GB cinsinden toplam yazılmış toplam veri miktarını verir.

242 – Total LBAs Read, toplam okunmuş LBAlar. Bazı S.M.A.R.T. programları ham değeri 32 bitten ziyade 48 bit içerdiğinden bu değeri negatif bir rakam olarak gösterebilir.

242 – Total GiB Read, GB cinsinden diskten okunmuş toplam veri miktarını verir.

249 – NAND_Writes_1GiB, Total NAND Writes. GB cinsinden diske yapılan toplam veri yazmayı gösterir.

250 – Read Error Retry Rate, diskten okuma yaparken oluşan hataları sayar.

254 – Free Fall Protection, serbest düşme koruması değeri, hareket sensöründen bilgi algılanıp diskin durdurulup kafaların park alanına çekildiği serbest düşme olaylarını sayar.

Yukarıdaki özellik açıklamalarında yanlış veya eksik veriler varsa yorum olarak belirtebilirsiniz. Araştırılıp eklenecektir. Verilerin doğruluğu ile ilgili veya bu sayfayı baz alarak yaptığını işlemlerde diskinize veya verilerinize gelebilecek zarardan sorumlu olmadığımı hatırlatmak isterim. 🙂