Uyku Hakkında Bilmedikleriniz

____________________________________________________________________

Bunlar eminim uyku hakkında çoğu kişinin bilmediği bazı bilgiler. Bildiğiniz gibi uyku sağlığınız için vazgeçilmez öğelerden biri. Okumanızı tavsiye ederim.

• Kaydedilen en uzun uykusuz kalma rekoru sallanan sandalye maratonunda, 18 gün, 21 saat ve 40 dakikadır. Rekorun sahibi halisünasyonlar, paranoya, blanık görme, anlaşılmayan konuşma ve bellek ve konsantrasyon bozukluklarından yakınmıştır.
• Yakın bir tıbbi gözlem olmadan birinin gerçekten uyanık olduğunu söylemek imkansızdır. İnsanlar kendilerini bile farkında olmadan gözleri açık halde şekerleme yapabilirler.
• Gece beş dakikadan daha kısa sürede uykuya dalmak kişinin uykusuzluk çektiğini gösterir. İdeal olan 10 – 15 dakika kadardır. Bu derin bir uykuya dalacak kadar yorgun ama tüm gün uykusuz hissedecek kadar bitmiş olmadığınızı gösterir.
• Bir bebek ilk yılında anne ve babasını yaklaşık 400 ve 750 saat arasında uykusuz bırakabilir.
• Gelecekte olabilecek uykusuzluk sorunlarının en iyi ipuçlarından biri küçük çocukların bozduğu bir uykuyla gelişen kötü alışkanlıklardır.
• REM uykusunun (Rapid Eye Movement – Hızlı Göz Hareketi – bir uyku devresi) keşfini sağlayan sürekli beyin durumu kaydetme, bilim adamlarının kağıt israf etme korkusu yüzünden 1953’e kadar yapılamamıştır.
• REM uykusu uykuya daldıktan yaklaşık 90 dakika sonra ani patlamalar şeklinde gecede toplam 2 saat ortaya çıkar.
• Bir zamanlar sadece REM uykusu sırasında görüldüğü sanılan rüyalar aslında nadiren de olsa diğer zamanlarda da görülür. Uykumuzda hiç rüya görmediğimiz bir zamanın olmaması mümkündür.
• REM rüyaları garip anlamsız sahneler şeklinde tanımlanabilir ama REM olmayan rüyalar tekrarlayan, biraz hayal gücü ve düşüncenin bulunduğu rüyalardır.
• REM uykusundaki belirli bazı göz hareketleri, rüyalardaki belirli bazı hareketlere tekabül eder. Buna göre rüya görme sürecinin bir kısmı televizyon izlemeye benzer.
• Diğer türlerin de rüya gördüğünden ve bazı türlerin insanlara benzer uyku dönemlerine sahip olup olmadığından kimse emin değildir.
• Filler REM olmayan uykularında ayakta uyur ve REM uykusu için yere uzanırlar.
• Bazı bilim adamları deneyimlerimizi uzun süreli hafızamıza koyabilmek için rüya gördüğümüze, yani hatırlamaya değer şeyler hakkında rüya gördüğümüze inanır. Diğerleri ise unutulması gereken, yoksa beynimizi şişirecek şeyler hakkında rüya gördüğümüzü savunur.
• Rüyalar belki de iki evrensel adaptasyonun; uyku ve bilincin anlamsız ürünleri olmanın dışında bir şey değildir.
• REM uykusu beyni olgunlaştırmaya yardımcı olabilir. Prematüre bebekler 75% REM uykusunda yani normal doğanlardan 10% daha fazla REM uykusunda uyurlar. Benzer şekilde yeni doğan tavşan ve kedi yavruları ve Hamster cinsi fareler sadece REM uykusu uyurken, yeni doğmuş ve doğduğunda daha fazla gelişmiş olan Gine domuzu REM uykusunda uyumaz.
• Bilim adamları dizlerin arka tarafında kuvvetli bir ışık parlamasının beynin uyku – uyanıklık saatini sıfırlayabileceğini gösteren 1998 çalışmasını açıklayamadı.
• İngiltere Savunma Bakanlığı araştırmacıları askerlerin uyumadan 36 saat ayakta kalabilmelerini sağlamak için askerlerin vücut saatlerini sıfırlayabildi. Bunda göze takılan ince optik fiberlerin retinaya bir parlak beyaz ışık demeti vererek askerin henüz daha yeni uyandığını sanmasını sağlayan bir sistem kullanıldı. Sistem ilk olarak Kosova’nın bombalanmasında Amerikan pilotlarında kullanıldı.
• On yedi saat devamlı uyanık kalmak 0,05% alkole eşdeğer performans kaybına yol açar.
• 1989 Exxon Valdez Alaska petrol sızıntısı, Challenger uzay mekiği felaketi ve Chernobyl nükleer kazası uyku yetersizliğinin yol açtığı insan hatalarına atfedilmiş kazalardır.
• NRMA tahminlerine göre yorgunluk her altı trafik kazasının birinden sorumludur.
• Geceleri gürültüye maruz kalmak kişi uyumasa bile bağışıklık sisteminin çalışmasını engelleyebilir. Alışılmamış bir gürültü ve uykunun ilk ve son iki saatindeki gürültü uyku döngüsündeki en zararlı etkiye sahiptir.
• Bazı insanların istediklerinde daha çok veya az uyumasını sağlayan “doğal çalar saati” stres hormonu adrenocorticotropinin salgılanmasının ani artışıyla sağlanır. Araştırmacılar bunun uyanma stresinin bilinçsiz sezgilenmesini yansıttığını söyler.
• Barbituratlar gibi bazı uyku tabletleri REM uykusunu engelledikleri için uzun süre kullanılmaları zararlıdır.
• Bir yakının kaybı veya gidişini takip eden uykusuzlukta, uyku hapları yası azaltabilir
• Dijital çalar saatin ışınları, tam uykuda olmasanız bile uyku döngünüzü bozmaya yeterlidir. Işık, uyku kimyasalının birkaç dakika içinde azalmasına sebep olan sinirsel anahtarı kapatır.
• Uykuya dalmak için önce vücut ısımızı düşürmeliyiz; vücut sıcaklığı ve beynin uyku döngüsü birbiriyle yakından alakalıdır. zaten bu yüzden sıcak yaz gecelerinde uykusuzluk çekeriz. İç vücut sıcaklığını deriye taşıyan kan akış mekanizması  en iyi 18 – 30  santigrat derece arasında çalışır. Fakat daha ileride rahatsızlık sınırı 23 ve 25 C arasına dönüşür. Bu sebeple yaşlı insanlarda daha fazla uyku düzensizlikleri görülür.
• Gece alkollü içki içmek uyumanıza yardım edecektir fakat bu bir uyuklama şeklinde olacak ve rüya görmeyeceksiniz.
• Beş gece kısmi uykusuzluktan sonra, yeterince uyuduğunuzda üç içki altı içkinin yaratacağı etkinin aynısını yaratır.
• İnsanlar şempanze, Hindistan maymunu ve babunlar gibi günde ortalama 6 saat uyuyan diğer primatlardan yaklaşık olarak üç saat daha az uyurlar.
• Yırtıcıların saldırı tehdidi altında olan ördekler beyinlerinin bir yarısı uyanıkken diğer yarısını uyku moduna sokarak uyku ihtiyaçlarını karşılayarak hayatta kalırlar.
• Horlayanların 10%’unda gece boyunca 300 sefere kadar nefes alıp vermeyi kesen ve kalp krizi ihtimalini arttıran uyku apnesi hastalığı vardır.
• Horlama sadece REM olmayan uyku esnasında olur.
• Ergenlik yaşlarındakilerin küçük çocuklar kadar uykuya ihtiyacı varken (yaklaşık 10 saat) 65 yaş üstü bireylerin uykuya ihtiyacı en azdır (yaklaşık 6 saat). 25 – 55 yaş arası ortalama bir yetişkin için 8 saat uyku ideal kabul edilir.
• Bazı araştırmalar kadının gecelik erkeğe oranla bir saat daha fazla uykuya ihtiyacı olduğunu ve bunun alınmamasının da kadınların depresyona karşı daha hassas olmasının sebebi olabileceğini gösteriyor.
• Yorgun hissedenler kısa bir süre sonra normal hissedebilirler. Araştırma için kasten uykusuz tutulan deneklerde ilk olarak atiklik, ruhsal durumda ve fiziksel performansta düşme görülürken farkında olma ilk birkaç günden sonra düştü.
• Elektrik ampulü öncesi çağlardan kalma günlükler, yetişkinlerin güneşin doğuş ve batış dönemlerine göre değişen dinlenme periyotları ile gecede 9 – 10 saat kadar uyuduklarının gösterir.
• Uyku hakkında bildiğimiz çoğu şeyi son 25 yılda öğrendik.
• Grup olarak, 18 – 24 yaşında uykusuzluğa maruz kalanlar yetişkinlere göre performans azalmasından daha fazla şikayet ederler.
• Uzmanlar uykudan uzaklaştırıcı şeyler arasında en cezbedicilerinden birinin 24 saat internete erişim imkanı olduğunu söyler.
• Kanada’da saatlerin güneş ışığı tasarrufu için geri alındığı gecelerde alınan ekstra bir saat uykunun trafik kazalarının o dönemde azalması ile alakalı olduğu düşünülüyor.
• Cep telefonlarından çıkan radyasyonun uykuyu kaçırıp, başağrısı ve depresyona yol açtığı belirlendi. Bu yüzden cep telefonunuzu yatmadan bir saat önce kapatmanız tavsiye ediliyor.