F Tipi Blog - Made in Satisfaction » Düşünme süreçlerinin geleneksel hiyerarşisi

Düşünme süreçlerinin geleneksel hiyerarşisi

____________________________________________________________________

Intel’den (ç)alıntıdır. 🙂

1956’da Benjamin Bloom, Eğitim Amaçları Taksonomisi: Bilişsel Alan’ı yazdı ve düşünmenin altı seviyelik tanımı, o zamandan beri sayısız bağlamada benimsenmiş ve kullanılmıştır. Bilişsel süreçlere yönelik listesi, en basitten – bilginin hatırlanması- en karmaşığa – bir firkin önemine ve değerine yönelik bir yargıda bulunmak- doğru düzenlenmiştir.

Bloom’un Eğitim Amaçları Taksonomisi (Geleneksel)

Beceri	Tanım	Anahtar Kelimeler
Bilgi	Bilgiyi hatırlama	belirlemek, tanımlamak, adlandırmak, sınıflandırmak, tanımak, yeniden oluşturmak, izlemek
Anlama	Anlamı kavrama, bir kavramı başka sözcüklerle ifade etme	özetlemek, değiştirmek, savunmak, başka sözcüklerle ifade etmek, yorumlamak, örnekler vermek
Uygulama	Bilgi ya da kavramı farklı bir bağlamda kullanma	oluşturmak, yapmak, yapılandırmak, modellemek, tahmin etmek, hazırlamak
Analiz	Tamamen anlamak için bilgi ya da kavramları parçalara ayırma	karşılaştırmak/farklılıkları bulmak, parçalara ayırmak, ayırt etmek, seçmek, ayırmak
Sentez	Yeni bir şey oluşturmak için fikirleri bir araya getirme	kategorilere ayırmak, genellemek, yeniden yapılandırmak
Değerlendirme	Değerine yönelik yargılarda bulunma	değer biçmek, eleştirmek, yargıda bulunmak, kanıt göstermek, desteklemek

Ancak, günümüz dünyası Bloom’un taksonomisinin 1956’da yansıttığından daha farklı bir yerdir. Eğitimciler,
öğrencilerin nasıl öğrendiği ve öğretmenlerin nasıl öğrettiği hakkında çok daha fazla şey öğrendi ve şimdi öğretme ve öğrenmenin sadece düşünmeden daha fazlasını kapsadığını kabul ediyorlar. Sınıfın toplumsal ve kültürel ortamının yanısıra öğretmenlerin ve öğrencilerin duygularını ve inançlarını da içerir.

Bazı bilişsel psikologlar, öğrenme becerileri temel kavramını daha konuyla alakalı ve doğru hale getirmek için çalıştılar. Marzano (2000) eğitim amaçlarına yönelik kendi taksonomisini geliştirirken, Bloom’un taksonomisine yönelik bir eleştiriyi vurgular. Taksonominin en basit bilgi düzeyinden en zor değerlendirme düzeyine giden yapısı, araştırmalarca desteklenmez. Hiyerarşik bir sınıflandırma, her üst düzey
becerinin altındaki becerilerden oluştuğu, anlamanın bilgi
gerektirdiği, uygulamanın anlama ve bilgi gerektirdiği, vb anlamına
gelir. Marzano’ya gore bu, Bloom’un taksonomisindeki
bilişsel süreçler için gerçekten doğru
değildir.

Altı orjinal düşünme sürecinin yaratıcıları, karmaşık
projelerin süreçlerden birisini diğerlerinden daha fazla
gerektirdiği şeklinde tanımlanabileceğini varsaymışlardır. Bir ödev,
öncelikle bir ‘analiz’ ya da bir ‘değerlendirme’
ödevidir. Bunun doğru olmadığı kanıtlanmıştır, ki bu da
eğitimcilerin taksonomiyi kullanarak zor öğrenme etkinliklerini
sınıflandırmada yaşadıkları zorluğu açıklayabilir. Anderson (2000), neredeyse tüm karmaşık öğrenme etkinliklerinin farklı bazı bilişsel becerilerin kullanımını gerektirdiğini savunur.

Diğer kuramsal modeller gibi, Bloom’un taksonomisinin de güçlü
ve zayıf yönleri vardır. En güçlü yönü,
çok önemli bir konu olan düşünmeyi ele alması
ve bunun etrafına mesleğe yeni başlayanlar tarafından kullanılabilen
bir yapı yerleştirmesidir. Bloom’un taksonomisinin çeşitli
seviyeleriyle alakalı soruların bir listesini tutan öğretmenler,
öğrencilerinde üst düzey düşünmeyi teşvik
etme konusunda şüphesiz böyle bir aracı olmayanlardan daha
iyi bir iş çıkarırlar. Diğer taraftan, bir grup soruyu ve
öğrenme etkinliğini Bloom’un taksonomisine gore
sınıflandırmak için bir grup eğitimciyle çalışan
herkesin bildireceği gibi, görünüşte açık olan
‘analiz’ ya da ‘değerlendirme’ gibi
terimlerin ne anlama geldiği konusunda çok az uzlaşı vardır.
İlaveten, gerçeğe uygun problemler ve projeler gibi birçok
değerli etkinlik, taksonomiyle eşlenemez ve bunu yapmaya çalışmak,
bunların öğrenme fırsatları olarak potansiyellerini azaltır.

Bloom’un
Taksonomisi Gözden Geçiriliyor

1999’da Lorin Anderson ve meslektaşları, Bloom’un taksonomisinin
öğrenme ve öğretme üzerinde etkisi olan daha fazla
faktörü hesaba katan, güncellenmiş bir versiyonunu
yayımladılar. Bu gözden geçirilmiş taksonomi, orjinal
taksonomideki bazı hataları düzeltmeye çalışır. 1956
versiyonundan farklı olarak, yeni taksonomi ‘neyi bilmek’-
düşünmenin içeriği-‘ ve ‘nasılı bilmek’-problemleri çözmede kullanılan prosedürler-‘i ayırt eder.

Bilgi boyutu, ‘neyi bilmek’tir. Dört kategorisi vardır: olgusal, kavramsal, prosedüre dayalı ve metabilişsel. Olgusal bilgi, kelimelerin tanımları ve belli detaylara yönelik bilgiler gibi ayrılmış bilgi parçaları içerir. Kavramsal bilgi, sınıflandırmalar ve kategoriler gibi bilgi sistemlerinden oluşur.

Prosedüre dayalı bilgi; bu prosedürlerin ne zaman kullanılacağına dair
bilgilerin yanısıra algoritmalar, buluşsal yöntemler ya da temel
kurallar, teknikler ve metodlar içerir. Metabilişsel
bilgi, düşünme süreçlerine yönelik
bilgilere ve bu süreçlerin etkin bir biçimde nasıl
amaca yönelik kullanılabileceğine dair bilgilere işaret eder.

Bloom’un taksonomisinin gözden geçirilmiş halinin Bilişsel Süreç
Boyutunun, orjinal versiyonu gibi, altı becerisi vardır. Bunlar
basitten karmaşığa doğru: (a) hatırla, (b) anla, (c) uygula, (d)
analiz et, (e) değerlendir, and (f) oluştur.

Hatırlama, konuyla alakalı bilgileri tanıma ve uzun süreli bellekten geri
çağırmadan oluşur. Anlama, okuma ve öğretmenin
açıklamaları gibi eğitimle ilgili materyallerden kendi
anlamınızı oluşturma yeteneğidir. Bu sürece yönelik alt
beceriler; yorumlama, örnekleme, sınıflandırma, özetleme,
çıkarım yapma, karşılaştırma ve açıklamayı içerir.

Üçüncü süreç, uygulama, benzer ya da yeni bir durumda
öğrenilen bir prosedürü kullanmaya işaret eder. Bir
İleri süreç, bilgileri parçalarına ayırma ve
parçaların genel yapıyla nasıl bağlantılı olduğunu düşünmeden
oluşan analizdir. Öğrenciler, farklılaştırarak,
düzenleyerek ve atfederek analiz yaparlar. Orjinal taksonominin
en üstünde olan değerlendirme, gözden
geçirilmiş versiyonun altı sürecinin beşincisidir.
Kontrol etme ve eleştirmeyi içerir.

Önceki taksonomide yer almayan oluşturma, yeni versiyonun en üst
ögesidir. Bu beceri, yeni bir şey oluşturmak için
parçaları biraraya getirmeyi içerir. Iş oluşturmayı
başarmak için, öğrenenler oluşturur, planlar ve
üretirler.

Bu taksonomiye gore, her bilgi düzeyi bir bilişsel sürece
karşılık gelir, böylece bir öğrenci olgusal
ya da prosedüre dayalı bilgileri hatırlayabilir, kavramsal ya da
metabilişsel bilgiyi anlayabilir
veya metabilişsel ya da olgusal
bilgiyi analiz edebilir. Anderson ve
meslektaşlarına gore, ‘Anlamlı öğrenme, öğrencilere
başarılı problem çözme için ihtiyaç
duyacakları bilgi ve zihinsel süreçleri vermektir’
(sayfa 65)

Bilişsel Süreçler Boyutu

Bilişsel Süreçler	Örnekler
Hatırla—Zihinden doğru bilgiyi getirin
Tanıma	Hem karada hem suda yaşayan canlılara ait bir şemada kurbağaları tanıyın Çevrenizde bir ikizkenar üçgen bulun Doğru-yanlış ve çoktan seçmeli bazı sorular cevaplayın
Hatırlama	Tanzimat Dönemi şairlerinden üçünün ismini söyleyin Çarpma unsurlarını yazın Karbon tetrakloridin kimyasal formülünü hatırlayın
Anla—Eğitim materyalleri veya deneyimlerinden anlam oluşturun
Yorumlama	Hikayedeki bir problemi, cebirsel bir eşitliğe çevirin. Sindirim sisteminin bir şemasını çizin. Atatürk’ün 10. Yıl Nutkunu başka sözcüklerle ifade edin.
Örnekleme	Bir paralelkenar çizin. Fikir akışı yazma stilinin bir örneğini bulun. Bölgemizde yaşayan bir memelinin adını söyleyin.
Sınıflandırma	Sayıları tek ve çift olarak sınıflandırın. Modern Avrupa uluslarında bulunan hükümet türlerini listeleyin. Yerli hayvanları, uygun türlere gruplayın.
Özetleme	Kısa bir parka için başlık oluşturun. Web sitesinin teşvik ettiği ölüm cezasıyla ilgili temel noktaları listeleyin.
Çıkarım Yapma	Iki karakter arasında geçen bir diyalog yazısını okuyun ve geçmişteki ilişkileriyle ilgili sonuçlar çıkarın. Bilinmedik bir terimin anlamını bağlamdan anlayın. Bir rakamlar dizisine bakın ve bir İleri sayının ne olacağını tahmin edin.
Karşılaştırma	Kalbin pompaya nasıl benzediğini açıklayın. Batıya ilerleyen öncülerinkine benzer, yaşadığınız bir deneyim hakkında yazın. Yaşar Kemal’ın iki kitabının nasıl benzer ve farklı olduklarını göstermek için bir Venn şeması kullanın.
Açıklama	Hava basıncının havayı nasıl etkilediğini açıklayan bir şema çizin. Fransız Devrimi’nin niçin, ne zaman ve nasıl olduğunu doğrulayan detaylar verin. Faiz oranlarının ekonomiyi nasıl etkilediğini açıklayın.
Uygula—Bir prosedür kullanın
Yürütmek	Iki basamaklı sayılar için bir sütun ekleyin. Yabancı dilde bir parçayı sözel olarak okuyun. Özgür bir atış yapın.
Uygulamak	Bitkilerin farklı toprak türlerinde nasıl büyüdüklerini görmek için bir deney tasarlayın. Bir yazıyı, yanlışlarını düzeltmek için okuyun. Bir bütçe oluşturun.
Analiz Et—Bir kavramı parçalarına ayır ve parçaların bütünle nasıl ilişkili olduğunu açıklayın
Ayırt Etme	Bir matematiksel kelime probleminde önemli bilgileri listeleyin ve önemsiz bilgileri çıkarın. Bir romandaki önemli ve daha az önemli olan karakterleri gösteren bir şema çizin.
Düzenleme	Sınıf kütüphanesindeki kitapları kategorilere gore yerleştirin. Sık kullanılan süslü ifadelerin bir şemasını oluşturun ve etkilerini açıklayın. Çevrenizdeki bitkilerin ve hayvanların birbirlerini etkileme şekillerini gösteren bir şema çizin.
Atfetme	Belli bir konu hakkında yazarın bakış açısını belirlemek için, editöre mektupları okuyun. Bir roman ya da hikayede karakterin motivasyonunu belirleyin. Politik adaylar broşürüne bakın ve konulara yönelik bakış açıları hakkında hipotezler oluşturun.
Değerlendir—Kriterler ve standartlara dayanarak yargılarda bulunun.
Kontrol Etme	Akranlara düzen ve iddiaların mantığı konusunda geribildirim veren bir yazma grubuna katılın. Politik bir konuşma dinleyin ve konuşma içindeki çelişkilerin bir listesini oluşturun. Gerekli tüm basamakların dahil edilip edilmediğini görmek için bir proje planını gözden geçirin.
Eleştirme	Bir projenin değerlendirilmesine yönelik bir değerlendirme tablosunu birlikte geliştirdikten sonra, projenin kriterleri ne kadar iyi karşıladığına dair yargılarda bulunun. Karmaşık bir matematik problemini çözmek için en iyi metodu seçin. Astrolojinin lehinde ve aleyhinde olan iddiaların geçerliliğine yönelik yargılarda bulunun.
Oluştur—Yeni bir şey oluşturmak için parçaları birleştirin ve yeni bir yapının ögelerinin farkına varın.
Oluşturma	Bir kriter listesi verildiğinde, okuldaki ırk ilişkilerini geliştirmeye yönelik seçenekleri listeleyin. Bitkilerin niçin güneş ışığına ihtiyaç duyduklarını açıklamak için çeşitli bilimsel hipotezler üretin. Hem ekonomik hem de çevresel sorunlara yol açan katı yakacaklara olan bağımlılığı azaltmak için bir dizi alternatif önerin. Kriterlere dayanarak, alternatif hipotezler bulun.
Planlama	Böceklerle ilgili bir çokluortam sunusu için bir hikaye panosu oluşturun. Ahmet Haşim’in şiir konusundaki görüşleriyle ilgili bir araştırma ödevinin taslağını oluşturun. Farklı tür müziklerin tavukların yumurta üretimi üzerindeki etkilerini test etmek için bilimsel bir çalışma tasarlayın.
Üretme	Bir müttefik ya da birlik askerinin bakış açısıyla bir günlük yazın. Yerli sukuşu için doğal bir yaşama ortamı oluşturun. Okuduğunuz bir romanın bir bölümüne dayanarak, bir oyun sergileyin.

Bilgi
Boyutu

Olgusal Bilgi—Temel Bilgi
Terminoloji Bilgisi	Kelimeler, matematiksel semboller, müzik notaları, alfabe
Belirli detay ve ögelere yönelik bilgi	Yiyecek Piramidi’nin ögeleri, kongre temsilcilerinin isimleri, İkinci Dünya Savaşının büyük mücadeleleri
Kavramsal Bilgi—Daha büyük bir yapının, birlikte işlemesini sağlayan parçaları arasındaki ilişkiler
Sınıflandırma ve kategorilere yönelik bilgi	Hayvan türleri, farklı iddia türleri, jeolojik dönemler
İlke ve genellemelere yönelik bilgi	Edebiyattaki çelişki türleri, Newton’un Hareket Yasası, demokrasinin ilkeleri
Teori, model ve yapılara yönelik bilgi	Evrim teorisi, ekonomik teoriler, DNA modelleri
Prosedüre Dayalı Bilgi—Birşeyin nasıl yapılacağı
Konuya özel beceri ve algoritma bilgisi	İkinci dereceden denklem çözme prosedürleri, yağlıboya için renkleri karıştırma, voleybolda servis atma
Konuya özel teknik ve metod bilgisi	Edebi eleştiri, tarihi dökümanların analizi, matematiksel problem çözme metodları
Uygun prosedürleri ne zaman kullanacağını belirlemeye yönelik kriter bilgisi	Farklı tür deneylere uygun metodlar, farklı durumlar için kullanılan istatistiki analiz prosedürleri, farklı yazı türlerine yönelik standartlar
Metabilişsel Bilgi—Genel olarak düşünmeye ve özel olarak sizin düşünmenize yönelik bilgiler
Stratejik Bilgi	Bilgileri ezberleme yolları, okuduğunu anlama stratejileri, bir Web sitesi planlama metodları
Uygun bağlamsal ve koşulsal bilgiler de dahil bilişsel görevlere yönelik bilgi	Ders kitapları ve romanların okumaya yönelik farklı talepleri, elektronik bir veritabanı kullanırken ileriye dönük düşünme, elektronik posta yazma ile iş mektubu yazma arasındaki farklar
Kendine yönelik bilgi	Karmaşık süreçleri anlamak için şekil ya da şemalara olan ihtiyaç, sessiz ortamlarda daha iyi anlama, bir deneme yazmadan once fikirleri bir başkasıyla tartışma ihtiyacı

Referanslar

Anderson,
L. W. & Krathwohl, D. R. (2001). A taxonomy for
learning, teaching, and assessing. New York: Longman.

Anderson,
L. W. (1999). Rethinking
Bloom’s Taxonomy: Implications for testing and assessment.
ED 435630.

Bloom,
B.S., (Ed.). 1956. Taxonomy
of educational objectives: The classification of educational goals:
Handbook I, cognitive domain.
New York: Longman.

Costa, A.
L. (Ed.). (2000). Developing minds: A resource book for teaching thinking. Alexandria, VA: ASCD.

Marzano,
R. J. (2000). Designing a new taxonomy of educational
objectives. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.

Orijinal / PDF olarak indir.

Tags: Bilim ve Teknoloji, İngilizce Öğretmenliği, KPSS

Bilim ve Teknoloji, Eğitim
FeRHaD | 25 Haz 11 | | E-posta ile tavsiye et.

Yorum yok

Henüz bir yorum yok.

Bu yazıdaki yorumlar için RSS beslemesi. Geri izleme URI

F Tipi Blog – Made in Satisfaction

Ferhad Fidan'ın Blogu. Bilim, Teknoloji, Bilgisayar, İnternet, Eğitim, Cep Telefonu…

Düşünme süreçlerinin geleneksel hiyerarşisi

Yorum yok

Yorum yaz

Diğer Siteler

Kategoriler

Arşivler

Dost Siteler

Rastgele Söz

This Blog Is:

Son Yazılar

Son Yorumlar