Deprem anında Taipei 101 binası ayarlı kütle sönümleyici hareketi

____________________________________________________________________

Öncelikle söylemeliyim ki inşaat mühendisliği endüstrisinde olmadığımdan ayarlı kütle sönümleyicisi diye bir kavramın varlığını bulana kadar bu yazıda kaç tane saçma tercüme kullanmıştım, ayarlı kütle sönümleyici sanırım sabit olarak kullanılan kavram. 🙂 İngilizcesi tuned mass damper, faydası yüksek yapılarda bulunarak çeşitli sallanma ve sarsıntılarda türünün özelliklerine bağlı olarak hareket edip titreşimi azaltmak, sarsıntı şiddetini yumuşatıp binayı ayakta tutmak.

Dünya’nın en yüksek binalarından şu an için ikincisi olan Tayvan’daki Taipei 101 binasını inşa eden mühendisler de kullanmışlar bu tür bir sistem. 12 Mayıs 2008 tarihinde o civarlarda hissedilen bir depremde de biri bu sönümleyici kütlesinin hareketini videoya kaydedip yayınlamış Youtube’da. Buyrun bir izleyin önce, ha bir de o kütlenin 660 ton ağırlığında olduğunu düşünerek. 🙂

Bu tip sönümleyiciler pasif, aktif ve yarı pasif olarak üçe ayrılıyormuş. Fark ise pasifler sallanmak için harici bir enerjiye ihtiyaç duymuyor, binanın sallantısı ile hareket ediyorlar. Aktif kütle sönümleyicileri ise bina sallanırken elektronik sistemler tarafından kontrol edilen motorlar ve pistonlar ya da farklı araçlarla sallanıyor. Bina bir yönde sallanırken kütle de diğer tarafa doğru binayı iterek karşıt bir enerji oluşturup sarsıntı şiddetini azaltıyormuş. Tabi bunun için de çok fazla enerji gerekiyormuş. Yarı aktifler ise daha az enerji gerektiriyor ve sarsıntıya ters yönde hareket ederek tepki veriyorlarmış vs. Çok anlamadığım bir konu, yanlış bilgi vermek istemiyorum, yanlışlarımı düzeltin lütfen. 🙂

Videodaki kütleye 660 tonluk ağırlık nasıl verilmiş bilmiyorum. Beton bir yapı olduğundan bahsediliyor ama o yükseklikte onu inşa etmek de zordur. 🙂 Ayarlı akışkan sönümleyicisi denen tiplerde su vs. sıvılar varmış, hatta 1000 tondan daha fazla su kullanılabiliyormuş. 🙂

Bizim daha tek katlı binalarımız yıkılıp dursun, adamlar uçmuş gitmiş. Ne mühendisliktir yahu… 😀 Bizim binalarımız zaten deniz kumu yapımı, daha bu kütle sönümleyicileri taşıyamaz, bir de sallandıklarında… 🙂 Ha o küreyi taşıyan halatlar kopuverse, küre aşağıya doğru bir harekete başlasa onu durduramazlar ama, o da kolay kolay olacak şey değildir herhalde. 🙁 Bina 4 şiddetinde tayfunlara dayanacak şekilde yapılmış ve dayanmış da.

Ha bu arada binayla ilgili depremden dolayı ölenler, 2002’de inşaatı sırasında orta katlardan düşen vinçlerin altında kalanlar imiş, inşaat esnasında yani…

Kaynak
.