Yeni ücretsiz ve açık Ağ video biçimimiz WebM

____________________________________________________________________

Google satın aldığı On2’nun geliştirttiği VP8 video biçimini açık kaynak hale getirip WebM video biçimi olarak yayımlıyor. Tabi tek başına değil; Opera, Mozilla gibi Ağ gezginlerini ve daha birçok destekçisi şirketi arkasına alarak. Her şey açık kaynak ve patent derdi olmayan özgür ve ücretsiz video biçimi için.

Haberi Opera’nın duyurusundan aldım. Duyuruda “high-quality free and open video for the Web” diyordu ki anlamı “Ağ için yüksek kaliteli ücretsiz ve açık video” oluyor. Bu dediklerinden açık olması dışında ücretsiz olmaları zor olduğu geliyor akla değil mi.

HTML, CSS ve JavaScript gibi teknolojiler ücretsiz ve Ağ’da ya da İnternet’te işte hangisini kullanıyorsanız ücretsiz olarak var ve kimse oluşturduğu bir HTML sayfa için kimseye para ödemiyor. Halbuki videoda işler biraz karışık. Video henüz HTML5 ile standartlaşmaya çalıştığı için önceki çözümler patentli çözümler idi. Mesela Youtube H264 kullanıyordu ki sıkıştırma olarak çok başarılı bir biçim olup işlem gücü gereksinimi yüksek olduğundan donanımsal destek olmadığında mobil cihazlarda biraz problemli oluyordu. Tabi bu özgür bir biçim değildi ve ücretsiz de değildi. Yalnız geçenlerde 2015 yılına kadar kullanımına ücretsiz izin verilmişti ki bu da biçimi o zamana kadar tekel yapmak sonra da ücretli hale getirip para kazanmak. Bu tür ücretli işler de ne yazık ki özgür olmadıklarından gelecekte tehlikeli sonuçlara sebep olabilecek biçimler. Bu sebeple de uzun zamandır açık kaynak ve ücretsiz bir video biçimi düşünülüyordu.

Yapılmak istenen Flash, H264 gibi ücretli ve patentli teknolojilerden uzak durup standart bir video biçimi geliştirmekti. Daha önceden Theora düşünülmüştü ama sanırım pek desteklenmiyor şu anda. Birçok eksiği olan Theora yerine Google, Opera ve Mozilla WebM’i seçmiş.

WebM video olarak Google’ın birkaç gün önce açık kaynak haline getirdiği V8 biçimini kullanıyor. Ses için OGG Vorbis biçimi kullanılıyor. Taşıyıcı olarak da Matroska kullanılıyor.

Söylenene göre bu biçimin sıkıştırması H.264’e göre biraz daha fazla imiş! Daha hızlı imiş! Eski bilgisayarlarda bile H.264’ten rahat çalışır imiş!

Yalnız buradaki yazıda VP8 teknik olarak incelenmiş ve vadettiği çoğu şeyin yerine getirilmediğini söylüyor. Hız olarak H.264’ten katkat yavaşmış. Görüntü kalitesi olarak da H.264 ana profilinden biraz daha iyiymiş. Bu biçime video dönüştürmek istiyorsanız ise işlem H264’ten daha uzun sürüyormuş. Mesela HD çözünürlükte bir video H264 biçiminde saniyede 100 çerçeve civarı dönüştürülürken V8 ile saniyede 26 çerçeve civarında hızda dönüştürülüyormuş! Tabi buna OGG Vorbis sıkıştırması dahil değil sanırım. Bu durumda WebM biçimine dönüştürmeler oldukça yavaş olacak ki Youtube vs. siteler bu biçime geçerse videoların işlenme süresi uzayacak demektir. Ha bir de bu performans düşüklüğü anlamına da gelebiliyor ki bilgisayarınızda HD çözünürlükte bir filmi izleyememekle sonuçlanabilir bu. Aslında bu problem H264’te de var ama yerleşmiş bir sistem olduğundan ekran kartları, mobil işlemciler (Ör; Qualcom MSM 72xx, Marvell PXA31x) ve Blueray cihazları bu biçimi donanımsal olarak destekliyor. Sonuçta da pek performans problemi hissedilmiyor.

Halbuki V8 şu an donanımsal olarak bir platformca desteklenmiyor. Google sayesinde destekleyen donanım üreticileri olacaktır ve de ARM ile de mobil işlemciler için donanımsal bir hızlandırıcı üzerinde çalıştıklarını biliyorum.

Patent konusunda yukarıda verdiğim bağlantıdaki sayfayı incelerseniz V8’in H264 ile ortak yanlar taşıdığını ve kodun bazı kısımlarda belki de doğrudan oradan alınmış olduğunu anlarsınız. Bu durumda patent, lisans ve ücretsizlik konusu da tehlikeye giriyor. Her an bir şirket Google’a dava açarak bu biçimi ücretli hale çevirtebilir. Çünkü yapı olarak pek H264’ten bağımsız durmuyor.

Özetle Ağ’da videoyu açık ve ücretsiz hale getirecek video biçimi olarak seçilen WebM çok da mükemmel bir biçim olmayabilir. OGG Vorbis ses çözücüsü ve Matroska konteyneri kesinlikle çok doğru özellikler. Ama Theora ile de tartışılan video sorunu pek giderilememiş sanırım. Biçimin video özellikleri Theora’dan çok da parlak değil yani. Ama ne olursa olsun arkasında Ağ gezgini şirketleri ve Google varken gelişmemesini düşünmek zor. Tabi H264 ile olan kod benzerliği düşünüldüğünde de biçimin lisans konusunda pek de ayaklarının yere sağlam basmaması biraz korkutuyor!

Şimdilik Opera ve Mozilla Firefox geliştirme sürümleri ile WebM video biçimini destekliyorlar. Aşağıdaki adreslerden istediğiniz Ağ gezginini indirip siz de WebM deneyebilirsiniz.

• Firefox.
• Opera.
• Chrome henüz hazır değil.

Youtube’da WebM videolarını izlemek için yukarıdaki Ağ gezginlerinden birini kurunca Youtube’a girip Youtube.com/html5 sayfasından HTML5 video desteğini etkinleştirmelisiniz. Bundan sonra Youtube’da bir arama yapın ve arama sayfasının sonuna &webm=1 yazıp Enter tuşuna devam edin. Ya da doğrudan aşağıdaki bağlantı da sizi birkaç bu tür videoya götürür:

http://www.youtube.com/results?search_query=trailers&aq=f&webm=1

Bundan sonra açılan sayfalarda WebM biçiminde video izleyebilirsiniz. Videonun üzerine sağ tıkladığınızda Flash Player ile ilgili seçenekler çıkmıyorsa ve video penceresinde HTML5 ve WebM ile ilgili bir şeyler yazıyorsanız WebM biçimini kullanıyorsunuz demektir. Ayrıca buradan da kullandığınız programlara kod çözücü, Windows için DirectShow filtreleri vs. indirebilirsiniz. Tabi henüz taze olduğundan çok fazla kod çözücüvs. yok.

Şurada Håkon Wium Lie’nin yazısını da okuyabilirsiniz. “I didn’t patent CSS” kısmı özellikle hoşuma gitti. 🙂

WebM projesi Ağ sitesi.