Mobil operatörlerimiz 4G’ye hazır mı?

____________________________________________________________________

Ä°ÅŸler 4G LTE için çok da iç açıcı deÄŸil. 3G ve 2G ÅŸebekelerinde baz istasyonları ÅŸebekenin daha üst hiyerarÅŸideki santral vs. kontrol kısımlarına mikrodalga radyolink baÄŸlantısı ile baÄŸlanıyordu. Bu baÄŸlantı baz istasyonlarında görebileceÄŸiniz davul ÅŸeklinde karşılıklı birbirine sinyal veren antenlerle saÄŸlanıyordu. Radyolink teknolojisi iyi bir teknoloji. Ancak 4G için ihtiyaç duyulan hızlara ulaÅŸmakta yetersiz kalıyor. Mesafe ve bant geniÅŸliÄŸi arttıkça anten boyutlarını büyütmek gerekebiliyor, ayrıca hava ÅŸartlarından etkilenebiliyor vs. Radyolinklere en iyi alternatif ise fiber optik kablolar. Hem kapasite olarak çok daha yüksek kapasite sunabiliyorlar, hem de hava koÅŸullarından etkilenmiyorlar. 4G için düşünülüğünde de fiberoptik altyapılar 4G teknolojisinin olmazsa olmazı olarak görülüyorlar!!! Çünkü 4G LTE-A ile taşınacak büyük miktarda trafiÄŸi taşıyabilecek en iyi teknoloji bu. Aslında her baz istasyonunda fiberoptik baÄŸlantısı olacak diye de bir ÅŸey yok. Bir baz istasyonuna fiber optik baÄŸlantı kuruluyor ve buradan etraftaki diÄŸer baz istasyonlarına radyolink ile ulaşılabiliyor. Bu 3G’de yaygın bir kullanım türü idi. Ancak 4G için fiber hatların çok daha fazla arttırılıp radyolink baÄŸlantılarının ve atlama noktalarının azaltılması gerek ki hız düşümleri olmasın.

Peki ülkemiz fiberde ne durumda? Türkiye’deki tüm operatörlerin toplamda 240 bin KM kadar fiber optik kablo ağı varmış. Bunun 190 bin KM kadarı da herhalde Turk Telekom ÅŸirketine ait. Geri kalanı da Superonline ve diÄŸer alternatif operatörlere ait. Operatörlerimiz her ÅŸeyi mükemmel gibi gösterse de ne yazık ki bunlar çok da yeterli deÄŸerler deÄŸil. Ayrıca birkaç yıldır Ä°stanbul’da mesela belediye eski devlet tekeli Turk Telekom haricindeki firmaların yeni fiber optik kablo döşemelerine izin vermiyor. Bu yüzden Ä°stanbul için bile operatörlerin yeterli fiber altyapılarının olduÄŸu tartışılır. 4G için muazzam bir fiber altyapıya ihtiyaç var olduÄŸu düşünüldüğünde ufak bir deÄŸerlendirmeye gidelim;

Turkcell, yaklaşık on yıldır SuperOnline firması ile ÅŸehirlerarası ve ÅŸehiriçinde fiber döşüyor ve evlere kadar fiber hizmeti sunuyor. Turk Telekom’dan sonra Türkiye’deki en büyük altyapıya sahip operatör. Åžehir içlerinde çok fazla olmasa da ÅŸehirlerarası bir miktar fiber kablosu var. TrafiÄŸinin büyük kısmını kendi fiber altyapısı ile taşıyor. Bkz. Turkcell SuperOnline fiber altyapısı. Ayrıca yurtdışı ile de Interoute, Tata vs. çeÅŸitli baÄŸlantıları var. BOTAÅž’tan kiraladığı bir altyapısı vs. de var.

Vodafone, yıllar önce Borusan Telekom’u satın alarak bir altyapı elde etmiÅŸti. Geçen yıl da TEÄ°AÅž’ın yüksek gerilim hatlarına yıldırım düştüğünde, hattın paratoneri görevini görerek korunmasını saÄŸlayan toprak tellerinin içindeki fiber altyapısını kiralayarak Türkiye çapında geniÅŸ bir altyapıya eriÅŸtiÄŸi söylenebilir. Bkz. TEÄ°AÅž fiber iletim haritası. Ayrıca yine bir miktar ÅŸehirlerarası kendi fiber ağı da var.

Avea ise kendi fiber altyapı döşemiyor, grup ÅŸirketi Turk Telekom’un altyapısını kullanıyor. Turk Telekom da Türkiye’deki en yaygın fiber altyapıya sahip firma olduÄŸuna göre fiber altyapı konusunda en avantajlı firma konumunda. Sadece ÅŸehirlerarası deÄŸil, ÅŸehir içlerinde de en yaygın ve belki de çoÄŸu baz istasyonuna fiber ulaÅŸtırabilecek bir altyapıya sahip. Turk Telekom ayrıca birkaç yıldır da Ä°stanbul’da fiber kazısı yapabilen tek firma.

AÅŸağı yukarı her operatörün ÅŸehirlerarası bir miktar fiber ağı var. Bu açıdan çok sorun yok gibi görünebilir. Ancak 4G ile taşınacak muazzam trafiÄŸi düşünecek olursak yeterli olmadığını göreceÄŸiz. Avea açısından durum görece iyi gibi diyebiliriz. Ancak diÄŸer iki operatörümüz ÅŸehir içlerinde çok fazla fiber altyapıya sahip deÄŸil. Åžehirlerin belli noktalarına kadar fiberle ulaÅŸabilseler bile buradan her baz istasyonuna fiber ile ulaÅŸamıyorlar. Radyolink de dediÄŸimiz gibi fiber kadar performanslı bir teknoloji deÄŸil. Turkcell ve Vodafone için Turk Telekom’un fiber ÅŸebekesini kiralayarak kullanmak da mümkün ki zaten ÅŸu anda da böyle bir kullanımları var. Ancak bu da kendi fiber altyapılarını iÅŸletmekle aynı deÄŸil, hem maliyetler hem de altyapı yönetimi açısından…

Eğer verimli bir 4G hizmeti sunulmak isteniyorsa fiber altyapıların hızlı bir şekilde genişletilmesine devam edilmelidir. Ayrıca İstanbul gibi yerlerde alternatif operatörlerin yaşadığı fiber kazı yapma izni sıkıntısı da giderilmelidir. Kazı için alternatif operatörler belediyeden izin almak zorundadır ve bunda sıkıntı yaşamaktadır. Bu derhal çözülmelidir.

Peki fiber olmadan 4G verilmez mi? Tabii ki verilir. Ancak dediğim gibi 4G fiber ile birlikte düşünülen bir teknolojidir. Radyolink 100 Mbps civarı hızlara kadar kullanılabilir olsa da daha yüksek hızlara ulaşmak istediğimizde fiberdeki verimi almamız güçleşiyor. Yani yeterli fiber altyapı olmadan fibere geçişimiz kolay değil, eğer zorla da bir geçiş yapılırsa 3G hizmeti aldığımız bir 4G şebekesine sahip olabiliriz.

Operatörler fiber hariç 4G’ye hazır mı?

4G ile ilgili tek sıkıntı fiber yatırımları değil, fiber işin bir boyutu. Baz istasyonları ile cep telefonlarımız arasındaki bağlantıyı sağlayacak 4G anten panelleri ve radyo üniteleri, baz istasyonlarındaki nodeB denen LTE ekipmanı ve diğer transmisyon cihazları. Bunların ihaleden sonra baz istasyonlarına kurularak devreye alınmaya hazır hale getirilmesi gerek. Ayrıca operatörlerin görmediğimiz yüzü veri merkezleri ve santralleri tarafında da ilgili yatırımların ve 4G ana şebekesinin kurulması gerekli. Telekom ekipmanları pahalı donanımlar olduğundan da bu tür altyapı öğeleri oldukça pahalı. Bundan dolayı da operatörler seve seve yatırım yapmakta zorlanıyor.