26 Ağustos 2015 4.5G ihalesi

____________________________________________________________________

Ülkemizde mobil operatörlerimiz 2009’dan beri 3G HSDPA hizmeti sunuyor. Aynı yıllarda çeşitli ülkeler 4G’ye geçmeye başlamışken biz bir önceki versiyonu ile yetiniyorduk. Zaman geçti 3G kapsaması oldukça yaygınlaştı, çift taşıyıcı, üç taşıyıcı ile hızlar 42 Mbit, 63 Mbit civarına yükseldi; aynı zamanda kullanıcıların mobil veri kullanım oranı da arttı. Operatörler 42 Mbit 3G hızı verdiklerini iddia eder, Turkcell Amerika’nın 4G’sinden hızlı olduğunu söylerken eldeki 3G artan talebe yetemez olmaya başladı. Bir bölgede çok iyi hizmet verebilen şebeke yoğun bir yerde çok kötü bir hizmet verebiliyordu. Bkz. Büyük İstanbul Otogarı testi. Çözüm ya daha fazla baz istasyonu ki kimse yenilerini değil eskilerini bile istemiyor, ya da 4G gibi daha üstün bir teknoloji idi. 4G olarak da kendini geliştirmeye devam eden LTE ve ona yetişemeyen WiMAX teknolojileri vardı ki WiMAX kullanımı çok da yaygınlaşmıyor. Türkiye’de d 2014 yazından beri 4G ihalesinin yapılması bekleniyor ki, artık şebekeler cidden sıkıntı yaşamaya başlayınca işin üzerinde ciddiyetle durulup 2016 Mayıs’ında ihale yapılmasına karar verilmişti. Tabi bir şeyler oldu, 26 Mayıs kaynadı, ihale 26 Ağustos’a ertelendi. 4G yok dendi, 5G’ye geçeceğiz dendi; on senede olmayacağı anlaşılınca 4.5G’de karar kılındı, uygun görüldü. 😀 Sonuçta da ihale 26 Ağustos 2015 tarihinde yapıldı. Nereden ne ara çıktığı belirsiz NetGSM firması da ihaleye dava açıp bir şeyleri değiştirmeyi başaramazsa ihale bugünkü haliyle ülkemizde 4G altyapılarının kurulmasının önünü açacak.

Öncelikle ihalenin Euro’nun bu kadar yüksek olduğu bir zamanda yapılması garip bir şans ya da şanssızlık oldu. İhale 26 Mayıs’ta bu şekilde gerçekleşse idi devletin kasasına girecek para milyonlarca lira daha az olacaktı. Devletin kasası için şans, o parayı ödeyecek operatörler için şanssızlık demeli ama hepsi halinden memnun görünüyor. Keriz aboneler 1TL daha ucuza konuşacak diye hat taşımaya, dolaplar çevirmeye çalışsın; adamlar bizden kazandığı milyonları havalarda saçtı ihalede. Bkz. Donanımhaber, Mobil operatörlere kafa tutmak mümkün mü?

İhale 800, 900, 1800, 2100 ve 2600 MHz frekanslardaki 20 kadar bantın kullanım hakkının operatörlere verilmesi için yapıldı. Bunlar 800 MHz, 900 MHz ve 1800 MHz ve 2100 MHz frekanslarında üçer bant ve 2600 MHz frekansında da sekiz bant idi. A grubu 800 MHz, B grubu 900 MHz, C grubu 1800 MHz, D grubu 2100 MHz ve E ve F grubu da 2600 MHz frekansları kastediyordu.

Şimdi 3G ihalesinde A, B ve C diye üç ayrı lisans vardı. Bunların farkı A lisansını alan 45 MHz, B lisansı 35 MHz ve C lisansı da 30 MHz bant genişliğine sahip olacak demekti. Bu açıdan A lisansını alan diğer ikisine, B lisansını alan da C lisansını alana göre avantajlı demekti. Gerçi gerçek kullanımda bunun pek bir avantajını görmedik de neyse. Turkcell’e o aldığı 45 MHz bile yetemedi. 😀 Ancak 4G ihalesinde farklı bantlar ihale ediliyordu ve operatörler farklı bantlar alarak bunları birleştirip hızlarını yükseltecek ve kapsamasını sağlayacaktı. Yani direk bir A lisansı süper F lisansı berbat anlayışı yok.

Aşağıdaki görselde ihalede pazarlığı yapılan frekans bantları ve bant genişlikleri ile asgari teklif bedelleri görülebiliyor.

4G ihalesi bantlar, genişlikleri ve asgari bedelleri.

4G ihalesinde de Vodafone’un A1 lisansını aldığı haberleri çıkınca çoğu kişi Vodafone’un en iyi lisansı aldığını, Turkcell’in bunu neden Vodafone’a kaptırdığını anlamadıklarını söylemeye başladı. Tabi sektördekiler vs. A1 lisansı, A2 lisansı söyleminin anlamsız olduğunu ve Turkcell’in bir bombası olacağını biliyordu ki ihale sonuçlarına göre de gayet öyle oldu.

İhalede 800 MHz frekans bandında 2x10MHz bant genişliği için yapılan A1 paketi Vodafone’un, A2 paketi Avea’nın, A3 de Turkcell’in oldu.
900 MHz için olan B1 paketi Avea’nın, B2 paketi Vodafone’un, B3 paketi de Turkcell’in oldu.
İhalede 1800MHz bandı C1 paketini Turkcell, C2 paketini Avea, C3 paketini de Vodafone aldı.
2100MHz bandındaki D1, D2 ve D3 paketlerinin tümünü Turkcell satın aldı.
2600MHz frekansı E1 paketini Turkcell, E2 paketini Vodafone, E3 paketini Avea aldı.
Yine 2600 MHz olan F bantlarında da F1 bandını Avea, F2 bandını Vodafone, F3 bandını da Turkcell aldı.
E4 ve F4 frekansları da satılmadan kaldı.

Aşağıdaki görsellerin kaynağını bilmiyorum DH’de bulduğum görseller. İlk görselde hangi frekans bandını hangi operatörün aldığı gösteriliyor.

4G ihalesi operatörlerin frekans dağılımı.

Aşağıdaki görselde de operatörlerin her bir frekans bandına ödediği bedel veriliyor.

4G ihalesi bant bedelleri.

Şimdi Vodafone A1 ve Turkcell A3 lisansını almış. İki operatörün de aldığı bant genişliği aynı, sadece Vodafone’un biraz frekansı düşük. Normalde düşük frekans daha yüksek dalga boyu ve daha uzun menzil, engellerden daha güçlü geçiş; yüksek frekans ise daha kısa dalga boyu ve dolayısıyla daha kısa menzil ve engellerde kolay sönme demek. Ancak bu genelde farklı frekanslar arasında olan bir kavga, aynı frekanstaki farklı bantlar için böyle bir ayrım anlamsız, çünkü aradaki fark çok az. Yani alınan bantları 1, 2, 3 sıralamasına göre değerlendirmek doğru değil. A, B, C türünden de her operatör her frekanstan kendine az çok bir bant aldı. Bu şekilde artık hiçbir operatörün frekansım yüksek sinyalim düşük bahanesine sığınma hakkı kalmadı. İlle sıralama yapmak istiyorsak alınan toplam bant genişliğine bakarak yapabiliriz.

Bu sonuçlara baktığımızda Turkcell’in 2 x 96,2 MHz, Vodafone’un 2 x 46,4 MHz ve Avea’nın da 2 x 62,6 MHz bant genişliği aldığını görüyoruz. Yani ihalede en iyi frekansı Turkcell, sonra Avea ve sonra da Vodafone almış oluyor. Turkcell’in neredeyse diğerlerinin iki katı kadar bir bedel ödediği düşünüldüğünde neredeyse iki katı bir frekans almış olması da normal oluyor.

Tabi Turkcell’in ödediği bedel yüksek olsa da alınan bantlar ve ödenecek miktar düşünülünce Turkcell’in megahertz başına diğerlerinden daha az ödeme yaptığı yani daha ucuza aldığı bile görülebilir.

Peki bu frekanslar nasıl kullanılacak? Öncelikle kırsal ve seyrek baz istasyonu bulunan alanlarda 800, 900 MHz gibi frekanslar öncelikli olacak ki bu frekansların kapsama alanı daha geniş. Şehirlerde ise diğer frekanslar daha yoğun kullanılabilir. Bu şekilde kırsal alanda daha geniş alan kapsanabildiği için operatörlerin bu bölgelerdeki baz istasyonlarına yapacağı yatırım miktarı da diğer yüksek frekanslara göre daha düşük oluyor. Ayrıca 4G LTE-Advanced teknolojisinin en önemli avantajlarından biri farklı frekanslardaki taşıyıcıları birleştirerek (Carrier Aggregation) toplamda daha yüksek bir bant genişliğine ulaşabilmesi. Mesela 800 MHz’de 2×10 MHz almış bir operatör 1800 MHz frekansından da 2 x 20 MHz bant daha ekleyerek 30 MHz toplam frekansa ulaşarak 200 Mbit civarı hız verebilecek. Başka bir frekanstan da daha birleştirme yaparak hızını 375 Mbit, 450 Mbit, 600 Mbit vs… daha arttırabilecek. Tabi bunlar bir baz istasyonunun veri gönderebileceği maks. hızlar. Kullanıcıların alacağı hız cihazlarının LTE kategorisi desteğine ve baz istasyonu yüküne göre değişecek…

Şimdi ihaleden anladığım sonuçlarım şöyle. Tüm operatörler her frekanstan bant aldı, artık kapsama alanı konusunda frekans farklılıklarından bahsedilemeyecek. En fazla frekansı Turkcell, sonra Avea ve sonra da Vodafone aldı. En fazla parayı da önce Turkcell, sonra Avea, sonra da Vodafone ödedi. Operatörler taşıyıcı birleştirme ile birleştirip yüksek hızlar verebilecekleri bol bol frekans sahip oldular. Teorik olarak en yüksek hızı Turkcell ile görebilmemiz lazım. Tabi gerçek kullanım ortamında işler tamamen de değişik olabilir. 3G’de 45 MHz almış Turkcell’in 0.5 Mbit hız verdiği bir yerde 30 MHz almış Avea’nın ibreyi 20’ye vurdurabilmesi gibi şeyler. İhale bedeli için ödenecek ücretler muazzam ve döviz kuruna göre devletin kasasına çok iyi meblağlar olarak dönüş yapacaklar… Tabi bu meblağlar da bizim gibi kullanıcılardan çıkıyor ve çıkmaya devam edecek. Sonuçta zar zor da olsa 4G ihalesi tamamlandı ve 2016 Nisan’ında kullanmaya başlayacağımız söyleniyor. Ülkenin iç halleri karışık ama biraz huzura kavuşabilirsek olabilecek şeyler. Turkcell Twitter hesabından 375 Mbit hız müjdelemeye başlamış bile… Şimdi beklentimiz 4G’nin hizmete girmesi ile mobil operatörlerin de İnternet paketlerinin kotalarını arttırarak daha kullanılabilir paketler sunmaya başlamaları… (İşte bu konuda hiç emin değilim. 😀 )

Ayrıca Serhat Ayan’ın 4,5G ihalesi sonucu: Turkcell 4G kalanlar “buçuk” yazısının da okunmasında fayda var.